Door de pandemie is 2020 een van de ongebruikelijkste verkiezingsjaren geworden uit de Amerikaanse geschiedenis. De voorverkiezingen werden volledig ontregeld en massale campagnebijeenkomsten zijn uit den boze. Traditionele technieken zijn onmogelijk gemaakt. Al folderend langs de deuren gaan: vergeet het maar. De campagnes worden noodgedwongen online en via televisiespotjes uitgevochten. Het almaar uitdijende coronavirus heeft de Republikeinse en Democratische partijconventies aan gort geschoten.

Eén traditie blijft wel overeind staan. De Democratische presidentskandidaat maakt in de week voor zijn (virtuele) partijconventie bekend wie zijn running mate wordt. Over de veepstakes doen de Amerikaanse media altijd melodramatisch (“één hartslag verwijderd van het presidentschap!”). Het levert geheid oneindige analyses van Amerikaanse commentariaat op, maar in werkelijkheid heeft die keuze zelden een beslissende impact op de kansen op het presidentschap.

Toch heeft de keuze voor de Democratische running mate dit keer een zwaardere lading dan normaal. Biden heeft in interviews al aangegeven dat hij zich als een tussenpaus ziet. Hij heeft het niet expliciet gezegd, maar hij laat tussen de regels door weten dat hij maar één termijn zal vervullen als president. Dit moet dan de opmaat zijn voor een jongere generatie (lees running mate) die dan de teugels kan overnemen. Met andere woorden: Bidens keuze voor running mate is meteen de keuze voor de presidentskandidaat in 2024.

Joe Biden is nu al maanden bezig met een taai vetting proces waarin meerdere kandidaten grondig zijn doorgelicht. Een paar kenmerken van zijn running mate zijn nu al duidelijk. Het moet een vrouw zijn. Ook wil de Democratische kandidaat een vice-president die “simpatico” staat tegenover zijn belangrijkste politieke standpunten. “Er moet een zekere correlatie zijn tussen mijn opvattingen en de hare.” Ook heeft Biden aangegeven dat ze een zwaargewicht moet zijn met ruime ervaring op het hoogste niveau in de Amerikaanse politiek. “En ze moet jonger dan ik zijn”, zo stelde hij eerder dit jaar vast.

Biden staat voor een ingewikkelde keuze. Na de massale protesten tegen racisme en politiegeweld is de druk groot om een Afro-Amerikaanse running mate te kiezen. Het was ook de zwarte stem in South Carolina die zijn haperende campagne in februari nieuw leven inblies en hem de nominatie bezorgde. Het liefst heb je een kandidaat die ook je zwakkere kanten van aanvult - Biden is niet zo populair is bij jongeren en Latino’s. Hij moet ook de linkervleugel van de partij en de teleurgestelde aanhang van Bernie Sanders tevreden stellen. Maar kiest hij een te linkse running mate dan dreigt hij het politieke midden van zich te vervreemden. En niet onbelangrijk: zij moet stevig in de schoenen staan, zodat ze niet gestoomwalst wordt door de moddercampagne van Trump en Fox News.

Wie er op het lijstje staan van Biden, is inmiddels geen geheim meer. De afgelopen weken lekten de belangrijkste namen uit.

De senator uit Californië lijkt de beste papieren te hebben. Kamala Harris is de dochter van een Jamaicaanse vader en Indiase moeder en staat bekend als een van de scherpste ondervragers van de Senaat. Ze klom op als openbaar aanklager in Californië, waar ze tussen 2011 en 2017 diende als minister van Justitie van de staat. Net als Biden deed ze een gooi naar de Democratische nominatie, maar ze trok in een vroeg stadium de stekker uit haar campagne. Ze leunt tegen het politieke midden aan en kan dus het hokje “simpatico” aanvinken. Minpunt: als minister van Justitie in Californië trad ze weinig doortastend op tegen buitensporig politiegeweld en was ze op haar best een lauwe voorstander van politiehervormingen. Dat deel van haar verleden past niet zo goed bij de huidige stemming in haar partij na de Black Lives Matter-protesten, al heeft Harris zich de afgelopen maanden opgeworpen als een hartstochtelijk pleiter voor politiehervormingen.

Elizabeth Warren geldt als een van de zwaargewichten in de Senaat. Ze vecht al jaren tegen de macht van Wall Street en het grote bedrijfsleven. De laatste tijd richt ze meer en meer haar pijlen op Silicon Valley en ze wil grote techbedrijven als Facebook en Google opbreken. Warren is een dossiervreter die voor alles een uitgewerkt beleidsplan heeft. Ze was in haar jonge jaren een conservatief, maar is tegenwoordig een van de vaandeldragers van de linkervleugel van de Democratische partij. Het probleem voor Warren is dat veel gematigde Democraten haar als te links en progressief beschouwen, al heeft ze de afgelopen jaren laten zien dat ze goed kan samenwerken met alle Democratische geledingen en ook vaak een brug weet te slaan met Republikeinen in het Congres (niet een onbelangrijke eigenschap voor een vice-president). Een ander obstakel voor Warren is haar leeftijd (71).

De senator uit de staat Illinois is de dark horse in dit rijtje. Haar achtergrond kan zowel Democratische als Republikeinse kiezers aanspreken. Tammy Duckworth is de dochter van een Amerikaanse vader en een Thaise moeder. Ze vocht als helikopterpiloot voor de Amerikaanse strijdkrachten in Irak. Haar toestel werd in 2004 neergeschoten en na de crash moest ze beide benen laten amputeren. Ze ontving de Purple Heart, een van de hoogte militaire onderscheidingen in de VS. Het is een typisch heldenverhaal waar Amerikanen zo dol op zijn (een veteraan die opkrabbelt na zware tegenslag). Na haar militaire dienst stortte ze zich in de politiek. Ze werd staatssecretaris Veteranenzaken onder Obama en belandde via het Huis van Afgevaardigden in de Senaat. In het Congres heeft ze zich ontwikkeld als een mondige senator die het politieke gevecht niet schuwt (getuige haar recente aanvaring met Fox News-presentator Tucker Carlson). Ze schurkt net als Biden tegen het politieke midden aan, wat zowel haar voordeel (simpatico) is als een nadeel (de linkervleugel staat niet echt te trappelen).

Voor het Amerikaanse publiek is de 66-jarige Karen Bass de onbekendste naam in dit rijtje, maar Bidens team is volgens Amerikaanse media erg onder de indruk van dit Californische lid van het Huis van Afgevaardigden. Bass is voorzitter van de Black Caucus in het Congres en ze geniet brede steun van Democratische leiders als Nancy Pelosi. Het voornaamste obstakel voor Bass is juist die relatieve onbekendheid. Kandidaten als Warren en Harris zijn de afgelopen jaren zo grondig doorgelicht door de Amerikaanse media dat er nog maar weinig lijken in de kast liggen. Bij Bass is dat proces nu pas begonnen. Zo berichtten de media over haar reizen als student naar Cuba, waar ze lovende uitspraken deed over dictator Fidel Castro. Bass heeft inmiddels gezegd dat die uitspraken niet zo handig waren.

Susan Rice heeft een bak bestuurlijke ervaring als VN-ambassadeur en nationaal veiligheidsadviseur onder Obama, maar ze is geen politicus die meters heeft gemaakt op het campagnepad. Dat laatste maakt haar niet zo’n logische keuze. Toch staat ze hoog op het lijstje, omdat Biden op zoek is naar een vice-president met wie hij een hechte tandem kan vormen (zoals hij die ook had met Obama). Susan Rice, die betrokken was bij de onderhandelingen over de nucleaire deal met Iran, heeft zeer ruime buitenlandervaring, wat een pluspunt is voor Biden. Bovendien kent ze als geen ander de interne machinaties van het Witte Huis. Haar minpunt: ze is een geliefd doelwit voor de Republikeinen, die haar medeverantwoordelijk hielden voor de dood van de Amerikaanse ambassadeur in het Libische Benghazi in 2012. Ook heeft Trump haar ervan beschuldigd dat ze de Trump-campagne illegaal heeft bespioneerd toen ze nationaal veiligheidsadviseur was.

Gretchen Whitmer is de rijzende ster binnen de Democratische partij. De 48-jarige gouverneur van Michigan kreeg landelijke bekendheid door haar optreden tijdens de coronacrisis. Ze werd een doelwit van Republikeinen die vonden dat haar maatregelen te ver gingen om het coronavirus in te dammen. De kiezers in Michigan denken daar anders over: haar populariteit is stevig gegroeid tijdens de coronacrisis. Whitmer heeft nog een belangrijk voordeel. Ze is de gouverneur van blue wall state Michigan die in 2016 verrassend door Trump werd gewonnen. Whitmer kan een brug slaan met kiezers in het Midwesten die de afgelopen jaren de Democratische partij steeds meer de rug toekeerden. Haar grootste obstakel: ze is nog geen twee jaar gouverneur en heeft relatief weinig ervaring op het hoogste niveau van de Amerikaanse politiek.

Andere mogelijke kandidaten zijn Val Demings (Congreslid uit Florida en oud-politiechef), Keisha Lance Bottoms (burgemeester Atlanta), Tammy Baldwin (senator), Michelle Lujan Grisham (gouverneur New Mexico) en Stacey Abrahams (voormalige fractievoorzitter van de Democraten in het Huis van Afgevaardigden van Georgia).