Nog lang niet alle uitslagen zijn binnen, maar nu al is duidelijk dat de Democraten de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden hebben gewonnen. Maar is het ook een Blue Wave, waar de Democraten stiekem op hoopten? Daar ziet het vooralsnog niet naar uit. Op dit moment stevenen ze af op een verkiezingswinst van tussen de 30 en 35 zetels en dat is genoeg om de meerderheid veilig te stellen. Het is een solide meerderheid, maar geen overweldigende overwinning.

Maar hoe klein of hoe groot die Democratische meerderheid ook is, het wordt hoe dan ook een stuk moeilijker voor Trump om zijn agenda uit te voeren. Democraten hebben nu het laatste woord over de begroting en ze kunnen ook Republikeinse wetsvoorstellen blokkeren. Bovendien krijgen de Democraten de controle over een hele reeks parlementaire commissies. Ze hebben al aangekondigd verschillende onderzoeken te beginnen naar schandalen rond de president.

Niet onbelangrijk: in het Huis van Afgevaardigden is een simpele meerderheid nodig om een impeachmentprocedure te beginnen. Sommige Democratische Congresleden staan te popelen om de president af te zetten. Tot nu toe hebben de leiders van de Democraten het woord impeachment nog niet in de mond genomen. Ze willen eerst het eindrapport van speciaal aanklager Mueller afwachten.

Nancy Pelosi wordt nu de nieuwe voorzitter van het Huis van Afgevaardigden. Na de president en vice-president is ze daarmee de machtigste politicus in Washington. Ze was de eerste politieke leider die voor de camera’s een reactie gaf.

Pelosi beloofde een rem te zijn op de politieke agenda van president Trump: “Tomorrow will be a new day in America. Today is more than about Democrats and Republicans. It’s about restoring the constitution’s checks and balances to the Trump administration.” Maar ze reikte ook de hand naar de president Trump. Ze zegt dat wil samenwerken met de Republikeinen.

Dat is een traditioneel politiek gebaar na verkiezingen, maar de praktijk zal weerbarstiger zijn. De linkervleugel van de partij is na deze midterms gegroeid in het Huis van Afgevaardigden en die stelt zich een stuk compromislozer op dan haar leiders. De progressieve flank wil alles uit de kast trekken om de agenda van Trump te dwarsbomen. Een aantal leden van de nieuwe lichting wil Pelosi zelfs wippen als leider van de Democratische factie. De Democraten gaan zo nog rumoerige tijden tegemoet, ook omdat de richtingenstrijd binnen de partij lang niet beslecht is.

Tot opluchting van de Republikeinen blijft de Senaat in hun handen. Ook hier zijn nog niet alle uitslagen binnen, maar de Republikeinen lijken hun meerderheid uit te breiden met twee of drie zetels. Dat geeft de Grand Old Party een marge waarbij ze zich ongetwijfeld een stuk gemakkelijker voelen. Tot vandaag hadden de Republikeinen de kleinst mogelijke meerderheid met 51 van de 100 zetels.

Als de Republikeinen hadden moeten kiezen tussen een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden of een meerderheid in de Senaat, dan kozen ze ongetwijfeld voor het laatste. Ze hechten veel belang aan het behoud van de Senaat en ze hadden hun meeste geld en energie gestopt in de Senaatsraces.

Eén van de grootse Republikeinse ambities is een grondige hervorming van de rechterlijke macht. Dat project is al vele jaren geleden begonnen onder leiding van Senaatsleider Mitch McConnell. Onder Trump zijn al twee rechters van het Supreme Court benoemd en tientallen federale rechters.

Om hiermee door te kunnen gaan moet je als partij het Witte Huis (dat rechters voordraagt) en de Senaat (dat voordrachten goedkeurt) in handen hebben. De rechters die de Republikeinen benoemen, zijn jong, conservatief en voor het leven benoemd. De hervorming van de rechterlijke macht is zonder twijfel de grootste impact van Trumps presidentschap.

De cijfers van het vervroegde stemmen wezen al op een hogere opkomst. Voordat dinsdag de stembureaus open gingen, hadden al 31 miljoen Amerikanen hun stem uitgebracht. In verschillende staten zijn records gebroken. Anders dan Nederlanders zijn Amerikanen geen trouwe stemmers. Bij de laatste tussentijdse Congresverkiezingen in 2014 was de opkomst 36,4% (toegegeven dat was de laagste opkomst sinds de Tweede Wereldoorlog). Precieze cijfers over de opkomst hebben we nog niet binnen, maar alles wijst op een significant hogere opkomst in vergelijking met 2014.

De eerste uitslagen bij de gouverneursverkiezingen zijn goed nieuws voor de Democraten. In 36 staten konden Amerikanen een nieuwe gouverneur kiezen. Het afgelopen decennium domineerden de Republikeinen de gouverneursverkiezingen. De Grand Old Party had tot deze week 33 van de 50 gouverneursposten in handen. Maar na vandaag vindt een verschuiving plaats. Volgens de laatste telling hebben de Democraten tenminste vier gouverneursposten heroverd op de Republikeinen en dat aantal kan de komende uren nog verder groeien.

Maar het was niet alleen slecht nieuws voor de Republikeinen. In Georgia en Florida waren er hele spannende races. Twee populaire, zwarte Democraten gooiden daar hoge ogen in de gouverneursverkiezingen. In het conservatieve Texas maakte het boegbeeld van progressief Amerika, Beto O'Rourke, de zittende Republikeinse senator het verrassend moeilijk. Ook in Ohio dachten de Democraten goede kansen te hebben. Maar al die verkiezingen werden gewonnen door de Republikeinen, zij het nipt. Vooral de winst in Ohio en Florida, de twee belangrijkste swingstates van Amerika, kunnen president Trump helpen bij zijn herverkiezingen in 2020.

Gouverneursverkiezingen zijn natuurlijk in de eerste plaats een regionale aangelegenheid, maar op de lange termijn kunnen ze belangrijke impact hebben op de landelijke politiek. In 2021 mogen de staten de grenzen van de Congresdistricten weer veranderen. De partij die op dat moment de macht in een staat in handen heeft kan grote invloed uitoefenen op de vorming van de districten via het beruchte gerrymandering.

Gouverneurs kunnen een beslissende rol spelen bij wetgeving die het minderheden moeilijker maakt om te stemmen (bijvoorbeeld met de zogeheten ‘Voter ID laws’). Democratische gouverneurs zullen meer geneigd zijn deze wetgeving tegen te houden met een veto. Dat kan van invloed zijn op de presidentsverkiezingen van 2020.

President Trump stond natuurlijk niet zelf op het stembiljet, maar hij had de tussentijdse verkiezingen nadrukkelijk tot een referendum over hemzelf gebombardeerd. Halverwege de avond noemde de president het al een “geweldig succes”. Zijn woordvoerster Sarah Sanders zei dat het een Blauwe Golf is uitgebleven. “Het is eerder een blauwe rimpeling.”