Harris maakt zich zorgen. Grote zorgen. Onze technologie slurpt nu onevenredig veel aandacht van ons op voor zaken waar wij niet eens echt in geïnteresseerd zijn, maar die eerder vallen onder het kopje ‘winst voor techbedrijven’. Wat er volgens hem dan ook nodig is, is een revolutie op drie punten: we moeten bewuster worden van hoe technologie onze aandacht wegslurpt, we moeten onze technologie herontwerpen zodat deze niet meer aandacht opeist dan nodig is en wij beter kunnen kiezen waar onze aandacht naar toegaat, en als laatste: we moeten een alternatief voor de aandachtseconomie vinden.

Laten we het eerst even hebben over de designrenaissance in de woorden van Harris. Hij streeft daarmee twee zaken na. Als eerste wil hij dat onze technologie zo wordt ontworpen dat deze niet meer inspeelt op onze kwetsbaarheden (bijv. onze voortdurende honger naar iets nieuws), maar dat we ons beter kunnen wapenen en zelf kunnen controleren waar onze aandacht naartoe gaat. Hoe kun je een notificatie-systeem ontwerpen dat jou dient i.p.v. zorgt voor ‘notification-fatigue’ waarbij zowel gebruiker als bedrijven niet zijn gediend? Ik schreef al eerder over de slimme suggesties die Rohan Gunatillake (de ontwerper van de meditatie-app Buddify) en cyborg-antropoloog Amber Case hiervoor bijvoorbeeld doen. Zie hierboven een afbeelding van een mogelijke oplossing uit het manifest van Gunatillake.

Hoe dan ook, volgens Harris is er veel mogelijk in het herontwerpen van onze technologie om kalmere technologie te creëren met een focus waarin de gebruiker centraal staat. Maar dat is niet genoeg. 

Maar denken we alleen over hoe onze smartphone moet worden herontworpen om onze aandachtslekken tegen te gaan, dan schieten we tekort. Dan ben je alleen maar bezig met je te wapenen tegen aandachtsslurpers in plaats van je af te vragen waar jij eigenlijk je aandacht naartoe wilt laten gaan. We hebben een holistische kijk nodig op onze relatie met onze smartphone. De CEO van Netflix kreeg in april een storm van kritiek over zich heen toen hij stelde: ‘Netflix biggest competition? Sleep’, maar dat is eigenlijk wel hoe we moeten denken volgens Harris. 

Je hebt één zakje tijd per dag, en al die tijdknikkers kun je maar één keer uitgeven. Het is dus zaak om alles waar je nu tijd aan besteedt eens tegen elkaar af te zetten. Slaap je liever 8 uur per nacht, of geef je daarvan graag 1 uur weg om je favoriete serie te kijken, of om nog even door te kunnen werken? Wil je je werk zo snel mogelijk gedaan krijgen, of lever je graag wat van je productiviteit in om met je vrienden te kunnen appen of grappige filmpjes te kunnen kijken op Facebook?

Kortom: waar word je gelukkig van?

Harris heeft een onderzoek met de app Moment opgezet die je telefoongebruik bijhoudt, waaruit blijkt welke apps je happy maken en welke niet. En dat blijkt geen zwart-wit kwestie te zijn. Ook apps als Netflix of Facebook zijn niet inherent slecht, maar kunnen in de juiste mate (overall veel minder dan ons huidige gebruik) wel voor geluk zorgen, zoals je in de afbeelding hierboven kunt zien. 

Om technologie te creëren die ons dient in 'Time Well Spent’ (tevens de naam van het techkeurmerk dat Harris wil instellen), moet onze technologie dus eigenlijk meer van ons weten dan nu het geval is. Het moet onze doelen, onze waarden in ons leven leren kennen en z'n plek daarin weten. Kortom: onze technologie moet onze grenzen leren kennen. 

Hoe word ik het meest happy van Youtubevideo’s kijken? Op een moment dat ik daar tijd voor heb en het me niet in de problemen brengt met andere doelen voor die dag, in beperkte mate, zeg maximaal een uur. En ik wil vooral niet dat Youtube op m'n pad komt op momenten waarop ik kwetsbaar ben, zoals wanneer ik aan een moeilijk project werk waarbij ik toch al een gerede kans op uitstelgedrag heb, of wanneer ik naar bed ga (iets dat ik saai vind en waarbij ik makkelijk afgeleid kan worden door iets dat ook maar enigszins spannend lijkt).

Een ander voorbeeld dat Harris geeft is hoe technologie inspeelt op je kwetsbare momenten en hoe dat anders kan. Stel je voor dat je je eenzaam voelt, en daarom Facebook opent:

Dat betekent niet alleen dat onze technologie meer over ons moet weten (en natuurlijk: daarvoor is allereerst meer zelfkennis nodig) en dat we betere opties krijgen om onze keuzes af te bakenen in onze technologie. Maar dat betekent ook - hoe paradoxaal ook - dat je misschien soms ook juist je controle overlevert aan je smartphone.

Harris is namelijk niet persé tegen het ‘hijacking of our brains’, mits het maar op onze voorwaarden gaat. Verleiding, nudging, overreding…het overkomt je elke dag, en niet alleen door je technologie. 

Maar al deze soorten ‘persuasion’ - de goede soort die onze doelen dient, en de slechte soort die andermans doelen dient - worden nu op één hoop gegooid. Hierdoor ontstaat een onredelijke angst tegenover de invloed van technologie. En dus hebben we eigenlijk nieuwe handvaten - en met name een nieuwe taal - nodig om een onderscheid te maken tussen ethische en onethische manipulatie. Iets waar Harris zich voor gaat inzetten:

Goed, dan het laatste punt waar Harris voor pleit: een vervanger zoeken voor de aandachtseconomie. Dit is iets dat onontbeerlijk is, om ook maar enigzins in termen van een designrevolutie te kunnen denken. 

Nu verwacht Harris van de kant van ‘aandachts’-bedrijven zoals Facebook, Snapchat of Netflix waarvan het verdienmodel is gebaseerd op zoveel mogelijk van je aandacht trekken niet veel heil. (Ik schreef overigens eerder over hoe Nir Eyal het hierover niet met hem eens is). Maar hij heeft goede hoop voor ‘platform’-bedrijven zoals Apple en Google die het daadwerkelijke ontwerp maken van de diensten en apparaten die tussen ons en de websites en apps instaan, die onze aandacht willen. 

Hun businessmodel steunt namelijk niet op onze aandacht en bovendien: ze maken de regels:

En Apple is natuurlijk in charge over hoe de infrastructuur van je telefoon eruit ziet. Hoeveel controle je hebt over je notificaties, of hoe je beginscherm eruit ziet. Nu is het zo dat dit vrij democratisch is ingesteld: het is een vrijstaat waarin alle apps die aandacht van je willen - van Netflix en Facebook tot Google Maps en je meditatieapp - gewoon het hardst kunnen gillen. Maar stel je voor dat er beleid wordt opgesteld in ‘attention city’: 

Van collega Tracy Metz kreeg ik deze tip voor een prachtige multimedia-serie van Quartz ‘Machines with brains’ waarin reporters onderzoeken wat robots en kunstmatige intelligentie betekenen voor onze definitie van menselijkheid. Ik raad je met name het verhaal over de app Replika aan die een digitale dubbelganger chatbot van je creëert.