We blijven in Italiaanse sferen, want Nieuwscheckers was deze week in Rome! Van 20 tot en met 22 juni kwamen zo'n 230 factcheckers uit meer dan 50 landen daar samen voor het congres Global Fact, georganiseerd door het International Fact-Checking Network (IFCN) van onderzoeks- en opleidingsinstituut Poynter.
Sinds de ophef over ‘fake news’ spelen factcheckers plotseling een rol waaraan ze nog moeten wennen, aldus IFCN-directeur Alexios Mantzarlis in zijn
openingsspeech: ze zijn spelers geworden in een wereldwijde informatie-oorlog, die het oor hebben van overheden en platforms, maar weinig personeel (zie deze
fact-sheet en dit
overzicht).
Een uitgebreid
verslag van het congres staat op de site van Poynter. Enkele hoogtepunten:
- Worden ‘deep fake video’s’ (waarin iemands gezicht en uitspraken zijn gemanipuleerd) het nieuwe probleem? Denis Teyssou (een van de makers van de foto- en videochecktool InVID) en onderzoeker Christian Riess, die werkt aan deep-fake-detectie, waren gematigd optimistisch.
- Met hulp van een netwerk van duizenden gewone mensen over de hele wereld verzorgen The Observers van France24 berichtgeving en checken ze video’s op sociale media.
- Ze werken volgens eigen zeggen voor ‘de langzaamste zoekmachine ter wereld’: de factcheckers van Libération stapten van politieke factchecks over op het beantwoorden van lezersvragen. Sinds september 2017 beantwoordde Checknews.fr er al 1622.
- Wahlwatch checkte vorig jaar de Duitse verkiezingen en bereikte een groot publiek met simpele video’s, met ondertitels, in een vierkant formaat dat het op alle apparaten goed doet.
- Lomp maar effectief: de Spaanse checkers van Maldito Bulo (‘verdomde hoax’) hebben succes op sociale media met een weinig subtiel format met grote rode letters en knip- en plakwerk in Paint.
Automatisering van factchecken
Factchecken is behoorlijk tijdrovend. Je moet een te checken bewering vinden, de bewering controleren en zorgen dat je conclusie verspreid wordt en bij je doelgroep terecht komt. Hoe mooi zou het zijn als je bepaalde zaken zou kunnen automatiseren? Hier wordt hard aan gewerkt en de ontwikkelingen zijn veelbelovend. Op de Global Fact 5-conferentie werden een aantal projecten op dit gebied gepresenteerd:
FactStream - Hoe gaaf zou het zijn dat als je naar een talkshow, politiek debat of toespraak op televisie kijkt, er tegelijkertijd factchecks verschijnen op je telefoon van de beweringen die gedaan worden? FactStream is de app van het Duke Reporters Lab die dit doet. Lees er
hier meer over.
Tech & Check Alerts - Veel werk van factcheckers zit in het opsporen van beweringen die gecheckt kunnen worden. Het zou veel tijd besparen als je dat kan automatiseren. Ook daar werkt het Duke Reports Lab aan. En het met succes. Op dit moment worden transcripten van CNN door Claimbuster gegooid, een programma dat in staat is om in tekst vast te stellen welke uitspraken feitelijkheden bevatten die gecheckt kunnen worden. Factcheckers krijgen een e-mail met een lijst aan beweringen die ze kunnen checken. Wauw, dat willen we ook in Nederland. Ideaal bijvoorbeeld om de transcripten van debatten in de Tweede Kamer uit te kammen op uitspraken van politici die we kunnen checken.
Hier lees je meer.
Full Fact Alpha - Het Britse Full Fact werkt aan een soortgelijk systeem, maar dan nog geavanceerder. Van audio worden automatisch transcripten gemaakt, daar worden vervolgens automatisch feitelijke beweringen uitgehaald en vervolgens wordt in de database met factchecks van Full Fact gekeken of die bewering al eens gecheckt is.
Hier lees je er meer over.
Messenger bot Aos Fatos - Het Braziliaanse Aos Fatos ontwikkelt een chatbot die mensen helpt om zelf te factchecken. Mensen kunnen via Facebook Messenger vragen stellen over nieuws dat ze zijn tegengekomen en de chatbot geeft vervolgens tips waarmee mensen zelf kunnen controleren of het nieuws wel of niet juist is. De bot is nog niet beschikbaar, maar het klinkt veelbelovend.
Hier lees je meer.