Informatieoorlog

De Italiaanse nieuwszender TGCOM24 zou beelden uit de film Deep Impact (1988) gebruikt hebben bij een item over de vluchtpogingen van Oekraïners uit Kyiv. Een foto van dit nieuwsitem gaat rond op sociale media en veel Facebookgebruikers beweren bij de foto dat de evacuatie in scène is gezet. AFP onderzocht of deze foto daadwerkelijk in het nieuwsitem werd gebruikt, maar dit konden zij niet achterhalen. Wel is zichtbaar op de foto dat het logo van de nieuwszender niet overeenkomt met het echte logo, waardoor het erop lijkt dat het om een manipulatie van de afbeelding gaat.

Vorige week ging een bericht rond met een foto van president Zelensky, die een shirt draagt met een kruis erop. Het bericht beweert dat dit het IJzeren Kruis zou zijn van de nazi’s en dat Zelensky dus een neonazi zou zijn. Op Facebook en Reddit werd de foto wijdverspreid. Zowel Snopes als AFP Factcheck achterhaalden dat het symbool op het t-shirt niets te maken heeft met het IJzeren Kruis, maar wel met het officiële embleem van de Oekraïense strijdkrachten. Zelensky draagt vaker een shirt met dit embleem.

Al eerder verschenen er theorieën over de t-shirts van Zelensky die iets zouden zeggen over de nazisympathieën van de president. Dit werd ook al weerlegd door factchecks. 

Een folkzanger uit Ghana die een bijverdienste heeft aan verzonnen overlijdensberichten van beroemdheden. Een Macedonische vrachtwagenchauffeur die Amerikanen naar zijn websites vol fake news lokt en die wordt ontmaskerd door zijn tattoo. De anekdotes volgen elkaar in hoog tempo op in het boek dat factchecker en developer Maarten Schenk schreef over zijn belevenissen in de wereld van nepnieuwsmakers en -bestrijders. 

De Fake News Files is een ademloze achtbaantocht door de wereld van bullshit artists, coronasceptici, QAnon-aanhangers en bijklussende Macedonische militairen, van binnenuit beschreven door een immer goedgeluimde factchecker uit Houthalen-Helchteren.

Lees de hele bespreking op Nieuwscheckers.

Socialmediagebruikers blokkeren en ontvolgen vrienden die misinformatie delen sneller als die andere politieke opvattingen hebben dan zij zelf. Dat blijkt uit nieuw onderzoek, gepubliceerd in het Journal of Communication. Uit het onderzoek blijkt bovendien dat mensen met een (extreem) linkse politieke voorkeur meer tot dit ‘partijdig blokkeren’ geneigd zijn dan mensen met een rechtse voorkeur.

Voor het onderzoek gebruikten de onderzoekers een opvallende methode: een gesimuleerd experiment. In dit experiment werd aan respondenten gevraagd om socialmediavrienden te noemen met respectievelijk gelijke en afwijkende politieke opvattingen. Met een nagemaakt Facebook-profiel lieten de onderzoekers deze vrienden vervolgens onjuiste berichten delen (op een nagemaakte socialmediafeed) met de respondenten, die daarna moesten beoordelen of ze de persoon in kwestie als reactie zouden blokkeren of ontvolgen. Daaruit bleek dat mensen misinformatie-verspreidende vrienden eerder blokkeren als zij een niet-gemeenschappelijke politieke voorkeur hebben, dan wanneer de politieke voorkeur wél overeenkwam.

Hoewel het blokkeren en ontvolgen van verspreiders van onjuist nieuws kan helpen om misinformatie te bestrijden, is de ongelijke manier waarop dat gebeurt volgens de onderzoekers problematisch. Door politieke opponenten volledig te blokkeren, zie je de informatie die zij delen die wél klopt namelijk ook niet meer, wat uiteindelijk leidt tot een minder diverse informatiestroom. Dit kan op zijn beurt weer leiden tot polarisatie. Bovendien worden gelijkgestemden die misinformatie verspreiden op deze manier niet aangepakt. [Nieman Lab, Journal of Communication]

De oorlog in Oekraïne wordt geteisterd door Russische trollen. Zij verspreiden desinformatie, waardoor waarheden en onwaarheden door elkaar lopen. Desinformatie in niets nieuws in de Baltische staten. VPRO Tegenlicht maakte twee jaar geleden al een aflevering over het desinformatiebeleid in Litouwen, waar veel vrijwilligers iedere dag druk bezig zijn met nepnieuws debunken. Vanwege de huidige oorlog keerde VPRO Tegenlicht terug naar dit land om te zien hoe de ‘elfen’ te werk gaan om foutieve informatie uit Rusland te weren. [VPRO Tegenlicht]

Heb je tips, vragen of suggesties? Mail ons dan op nieuwscheckersleiden@gmail.com of stuur een tweet naar @nieuwscheckers.

Een goed weekend!

Alexander, Peter, Maaike, Jord, Arno, Leon en Sofie