Wat doe je als je informatie tegenkomt waarvan je denkt: is dat echt zo? Goede kans dat je dan Google aanslingert om bij een betrouwbare bron op te zoeken of het wel of niet klopt. Dat klinkt als een goede strategie.
Maar het kan ook anders uitpakken. Mensen kunnen met een zoekmachine ook juist gaan speuren naar informatie die hun opvattingen onderschrijft. Dit wordt in de wetenschappelijke literatuur ook wel ‘confirmation bias’ genoemd: de neiging van mensen om op zoek te gaan naar informatie die hun bestaande ideeën bevestigt.
Maar welke van deze twee strategieën passen mensen daadwerkelijk toe als ze een feit gaan controleren dat ingaat tegen hun eigen ideeën? Dit is getest in een experiment dat onlangs is gepubliceerd in
het wetenschappelijk tijdschrift PLoS ONE.
Het experiment
In dit experiment kregen Japanners de onjuiste bewering te lezen dat meer dan 20 procent van de bijstandstrekkers in Japan bestaat uit mensen van een Zuid-Koreaanse minderheidsgroep. In werkelijkheid is dit percentage veel lager. De deelnemers aan het onderzoek kregen vervolgens de opdracht om met een zoekmachine uit te zoeken of de bewering klopt.
De Japanners met negatieve vooroordelen over de Zuid-Koreaanse minderheidsgroep, en die dus vatbaar zouden zijn voor misinformatie over deze minderheidsgroep, bleken na het zoeken een stuk minder van mening dat de 20%-bewering klopt. Door het zoeken waren ze er dus achtergekomen dat dit percentage niet klopt. Van ‘confirmation bias’ bleek dus geen sprake.
Dit effect trad gek genoeg niet op bij de mensen die geen negatief vooroordeel hadden over de Koreaanse minderheidsgroep. In die groep nam het aantal mensen die geloofden dat het percentage klopt, niet af door het zoeken.
Ook opvallend: hoewel mensen met negatieve vooroordelen door te zoeken minder geneigd zijn misinformatie te geloven, verslechterde hun beeld van de minderheidsgroepering. Het wegnemen van feitelijk onjuiste denkbeelden is blijkbaar geen remedie tegen negatieve vooroordelen. Sterker nog, die kunnen erdoor versterken.
Maatregelen van Google
Met zoekmachines informatie zoeken kan dus helpen om misvattingen te corrigeren. Maar het effect ervan staat of valt natuurlijk met de betrouwbaarheid van de sites die in de zoekresultaten getoond worden. Lang niet altijd staan de betrouwbaarste bronnen bovenaan. Gelukkig zet Google stappen om de zoekresultaten betrouwbaarder te maken. Zoals:
-
Google kondigde vorige week aan meer contextinformatie aan te bieden over de websites die getoond worden in de zoekresultaten, zoals informatie over de site op Wikipedia en reviews van bezoekers. Deze contextinformatie krijgen gebruikers - voorlopig alleen in de VS en voor zoekresultaten in het Engels - te zien als ze klikken op de drie puntjes die staan achter het webadres van een zoekresultaat.
- Google zal ook geen advertenties meer plaatsen bij websites die desinformatie publiceren over klimaatverandering. Dit beleid geldt ook voor YouTube.
- Google begon afgelopen juni met een test om gebruikers te waarschuwen voor onbetrouwbare zoekresultaten, bijvoorbeeld als het gaat om recent nieuws waarvan de feiten nog niet vaststaan.
- Factchecks zijn sinds 2017 duidelijk zichtbaar en herkenbaar in de zoekresultaten van Google (zie het voorbeeld hieronder).