Antisemitische complottheorie herleeft door oorlog Oekraïne

Sinds de Russische invasie in Oekraïne beleeft een vrij obscure antisemitische complottheorie een opleving op sociale media. Volgens deze pseudohistorische fantasie wordt Oekraïne geregeerd door de ‘Khazaarse Mafia’, een geheime elite die afstamt van de Khazaren. De Khazaren waren een volk waarvan de leiders zich in de achtste eeuw bekeerden tot het jodendom. Hun grondgebied overlapte met dat van de huidige staat Oekraïne.

Op sociale media gebruiken antisemitische complotdenkers ‘Khazaarse Mafia’ (of: KM) als synoniem voor ‘Asjkenazische Joden’ of kortweg ‘Joden’. Als rechtvaardiging voor de Russische invasie in Oekraïne komt de theorie steeds vaker voor in Duitstalige Telegramkanalen, aldus een onderzoek van ISD Global dat vorige week verscheen. De ‘Khazaren’ worden – net als Joden van oudsher - beschuldigd van rituele kindermoord en geïdentificeerd als de ‘nazi’s’ die Poetin als voorwendsel aanvoerde voor de oorlog.

Ook op Nederlandse complotsites en in Nederlandse Twitterberichten duiken regelmatig beschuldigingen op aan het adres van de imaginaire Khazaarse (ook wel: Khazariaanse) Mafia.

Een doodshoofdsymbool, gebruikt door de SS tijdens de Tweede Wereldoorlog, zou op officiële socialemediakanalen van de Oekraïense overheid zijn verschenen. Dit beweerde blckbx in een artikel van 10 mei. Een foto van een militair met het doodshoofd op zijn uniform werd inderdaad op het officiële Telegramkanaal van Zelensky gepost, maar kort daarna verwijderd. Lees de hele factcheck bij Nieuwscheckers.

Op Twitter gaat een video rond van Joe Biden waarin expliciete beelden van de Amerikaanse president te zien zouden zijn, afkomstig van de laptop van Bidens zoon, Hunter. Knack kwam erachter dat het niet om Biden gaat in de pornovideo. Een aanwijzing hiervoor zit in het veel gedeelde screenshot van de video. De lay-out verwijst namelijk naar internetfora als 4chan of 8chan, fora waar de QAnon-complottheorie voor het eerst werd gedeeld. De beelden uit de zogenaamde video van Biden passen bij de inhoud van de QAnon-theorie. Wie de video volledig bekijkt, ziet dat de man uit de video duidelijk niet Joe Biden is. 

In de aanloop naar de Filipijnse verkiezingen ging er veel desinformatie rond. AFP kwam erachter dat er specifiek een afbeelding viraal ging op TikTok, waarop een artikel te zien is van The Standard, een Engelstalige krant in Hong Kong. De kop luidt: “Filipinos fall for fake history”. Het bijschrift beweert dat de “yellow-pinks” in het verleden leugens verkondigde voor het belang van de eigen partij. Hiermee wordt het kamp van vice-president Leni Robredo bedoeld. Robredo is de rivaal van de winnende Marcos. Het artikel van The Standard is echter uit de context gehaald en laat een AFP-verslag zien over een pro-Marcos misinformatiecampagne.

Dat Ferdinand Marcos Jr. de Filipijnse presidentsverkiezingen heeft gewonnen, komt niet als een verrassing. Peilingen wezen al maanden op een solide voorsprong ten opzichte van zijn rivaal, de zittende vice-president, Leni Robredo. Marcos kreeg tweemaal zoveel stemmen als Robredo, na een campagne waarin sociale media een hoofdrol speelden.

Er zijn talloze aanwijzingen dat de verkiezingen zijn beïnvloed door jarenlange, structurele desinformatiecampagnes, gericht op het beschadigen van tegenkandidaten en het oppoetsen van reputaties. De voorbije jaren hebben Marcos Jr. en zijn aanhangers een ‘rebranding’ uitgevoerd van dictatuur onder het bewind van Marcos’ vader, ondertussen mensenrechtenschendingen en plundering van de staatskas naar de achtergrond duwend.

Tussen 1965 en 1986 zouden onder het presidentschap van Marcos senior een goudgerande periode zijn geweest met economische voorspoed en stabiliteit. Zo zou de oude Marcos het familiefortuin hebben vergaard als succesvol advocaat.

De invloed van sociale media in de Filipijnen is groot, door sterk dalende invloed van traditionele nieuwskanalen. Onderzoek van factcheck-organisatie Tsek.ph liet zien dat met name Robredo doelwit was van negatieve socialemediacampagnes, terwijl Marcos Jr. vaker positief werd belicht. De site van Tsek.ph geeft een interessant overzicht van tientallen factchecks van Filipijns nepnieuws en desinformatie. John Oliver neemt in deze video de schaamteloze revisie van Marcos’ familiegeschiedenis op de hak.

Heb je tips, vragen of suggesties? Mail ons dan op nieuwscheckersleiden@gmail.com of stuur een tweet, DM of Messengerbericht naar @nieuwscheckers.

Een prettig weekend!

Alexander, Peter, Maaike, Jord, Arno, Leon en Sofie