Een bericht over een van de meest interessante en relevante rechtszaken die momenteel rondom tech speelt. Nee, ik heb het niet over een van de vele rechtszaken in de VS tegen de big 5 platformen, of de berichten uit China dat daar ook de overheid flink los gaat op tech bedrijven wanneer het gaat om hun manier van werken en concurrentie. Ik heb het over een rechtszaak van 13 Uber en Ola chauffeurs tegen de platformen waar zij hun werk uit halen. Een rechtszaak om meer informatie te krijgen over de processen rondom het maken van (geautomatiseerde) besluiten. Met als doel om als collectief daarmee bewijslast te creëren in de discussie over het al dan niet werkgeverschap van het platform.

Deze zaak gaat verder dan 13 individuele chauffeurs. En ook verder dan de discussie of zij al dan niet werknemer zijn van Uber en Ola. Deze rechtszaak gaat over een proces waar bedrijven baat hebben bij informatie asymmetrie en de pogingen van individuen dit te breken en te organiseren om zo een meer gelijk speelveld te creëren.

De kern van veel bedrijfsmodellen draait om informatie asymmetrie, complexe processen en ingewikkelde regelgeving. Dit is zeker het geval bij bemiddelaars: zij die de informatie(macht) in de markt hebben en die informatieasymmetrie, ingewikkelde processen en ingewikkelde regelgeving kunnen oplossen hebben een sterk bedrijfsmodel. Neem uitzendbureaus. Natuurlijk ontzorgen zij ook de (grotere) klanten, maar in principe zijn zij de toegangspoort tot (schaarse) werkenden en ontzorgen zij de klant in processen en ingewikkelde regelgeving. Zonder die drie elementen zouden veel uitzendorganisaties het heel lastig hebben. Hetzelfde geldt voor nagenoeg alle bemiddelaars. Bij platformen, wat simpelweg digitale bemiddelaars zijn, is dat niet anders. Of beter gezegd: misschien nog wel sterker. Platformen bedienen als marktplaats doorgaans een enorm gefragmenteerde markt aan zowel de aanbod als vraag zijde. En hoewel de platformen alle informatie hebben, geven zij die beperkt door aan de gebruikers. Enerzijds is dit vanuit een praktisch oogpunt: een gebruiker heeft alleen de informatie nodig die nodig is voor de transactie. Anderzijds is dit vanuit het belang van het bedrijfsmodel. Wanneer gebruikers bijvoorbeeld eenvoudig ook buiten het platform af kunnen spreken na een eerste transactie, komt het bedrijfsmodel van het platform in gevaar. Daarnaast is het in veel gevallen ook goed dat de aanbieders, zeker wanneer het om 1 type dienst gaat, zoveel als mogelijk te isoleren. Immers: de informatieasymmetrie blijft in stand wanneer ook de gebruikers gefragmenteerd zijn. Op het moment dat zij zich organiseren wordt het (informatie)machtsverschil kleiner en dat is weer ‘slecht’ voor de positie van de bemiddelaar.

Het is niet nieuw dat bemiddelaars het liefst weinig informatie en data delen met de gebruikers en aanbieders in het bijzonder. Dat was al zo voordat er platformen kwamen. Het verschil met platformen is dat zij a) doorgaans meer data hebben en b) in theorie makkelijker data zouden moeten kunnen geven aan de gebruikers, maar aan de andere kant ook meer middelen hebben om deze informatieasymmetrie geautomatiseerd te vergroten en in stand te houden.

Zo, dat was een lange inleiding voor deze rechtszaak. In deze zaak eisen de 13 chauffeurs meer data van Ola en Uber wanneer zij een AVG/GDPR verzoek indienen, met als doel om deze in een ‘data trust’ te bundelen om zo een gelijker speelveld tussen aanbieders en platform te creëren. Dus als eerst is dit een interessante zaak en verkenning over welke data, zeker ook bij geautomatiseerde besluitvorming, nu wel of niet over de AVG valt. Ten tweede laat deze zaak zien hoe (in dit geval) platformen proberen te voorkomen dat deze data uit het platform wordt gehaald en wordt gebundeld. Als reactie op deze zaak geven de platformen het volgende aan:

“Uber and Ola have both roundly criticised Worker Info Exchange and the App Drivers &Couriers union to the court for their ambition to establish a data trust for the purposes of collective bargaining. Uber says this is an ‘abuse’ of GDPR rights whilst Ola says a data trust would threaten its intellectual property rights. Ola makes the further astonishing claim that a worker controlled data trust would even undermine the supposed competition between the drivers themselves.”

Ik heb het gevoel dat dit nog een hele lange zaak gaat worden, maar zeker eentje om goed in de gaten te houden als voorbeeld hoe platform aanbieders strijden voor toegang tot data (die impact heeft op vele vlakken) en de strijd van platformen (in dit geval Uber en Ola) om deze data en inzichten vooral niet te delen, wat vooral (imho) te maken heeft met het verdedigen van het bedrijfsbelang en businessmodel.

Toen ik deze column las moest ik lachen. De column gaat over een nieuwe update in iOS: het besturingssysteem van Apple:

“Je telefoon volgt je overal en verzamelt zo een schat aan persoonlijke gegevens en gewoontes. Waar je bent, wat je doet, waar je naar kijkt. Apple wil zulke data in een update van besturingssysteem iOS beter afschermen. Als je een app installeert, krijg je vooraf de vraag of de app je mag ‘tracken’; je gedrag volgen in andere apps en sites.”

En Facebook is hier boos over. Niet verrassend: jarenlang was het bijna ondoenlijk om zelf controle te hebben in de privacy instellingen. Al is dit de laatste tijd wel beter, al is het nog steeds een flink doolhof. En nu krijg je als iOS gebruiker een niet te missen popup waarbij je eenvoudig op ‘nee’ kunt klikken en hoppa: je wordt niet meer gevolgd. Dit kan grote gevolgen hebben op de datahandel van Facebook en wanneer je als bedrijf wordt geraakt in de kern, dan reageer je daar op. Alleen die reactie, dat was hetgeen waar ik om moest lachen:

“Facebook plaatste afgelopen week een (peperdure) advertentie in grote Amerikaanse kranten. „Wij protesteren tegen Apple uit naam van kleine bedrijven overal ter wereld.”  De redenering: fijnmazig adverteren biedt kleine ondernemers de kans klanten in de buurt te vinden. ‘Tracken’ verbetert de effectiviteit van advertenties en daarmee de betaalbaarheid. „Corona kostte me 40 procent omzet en nu ook nog een update van Apple”, verzucht een van de bedrijfjes. <…> Zodra big tech het opneemt voor kleine ondernemers is er meestal iets anders aan de hand. ”

En daar slaat de auteur de spijker op zijn kop. Je zou kunnen zeggen dat de ja/nee sticker van Apple wat rigoureus is en weinig ruimte overlaat voor nuance, maar Facebook heeft jaren de tijd gehad om hier zelf iets goeds voor te bedenken, dus de reactie is ongeloofwaardig.

Dit stuk laat overigens ook nog een zwakte zien van Facebook ten opzichte van Google: “Google heeft nog zijn eigen Android-systeem om data te oogsten. Facebook ziet de weg naar iOS-gebruikers afgesneden door een machtige poortwachter.” Facebook heeft geen eigen distributiekanaal en is afhankelijk van de online stores van anderen. En op het moment dat die zich tegen je keren, is dat een bedreiging voor de toekomst van Facebook.

Een goede en fijne longread over een onderdeel van de kluseconomie waar nog erg weinig over wordt gesproken: clickworkers. Dit zijn de mensen die simpelweg gezegd de losse eindjes van de zogenaamd autonome kunstmatige intelligentie aan elkaar knopen. Ik leerde meer over dit onderwerp door het lezen van het boek ‘Ghostwork - How to Stop Silicon Valley from Building a New Global Underclass’ van Mary Gray.

Om te begrijpen wat hier gebeurt een eenvoudig voorbeeld: stel je hebt je als chauffeur aangemeld bij Uber. Onderdeel van dit proces is een ID verificatie. Op jouw ID staat een foto van jou met baard. In de avond besluit je jouw baard af te scheren en de volgende ochtend wanneer je inlogt heeft het systeem moeite om jou te identificeren: ben je nu wel of niet dezelfde persoon van de foto van jouw ID? De foto van jouw ID en de foto van jou zonder baard worden via een platform naar iemand in (zeg) India gestuurd die in een paar seconden de keuze moet maken of deze twee foto’s wel of niet van dezelfde persoon zijn. Dit is slechts een van de vele voorbeelden van werk dat clickworkers doen. Voor een paar cent per klus en zonder enige rechten. Amazon Mechanical Turk is misschien wel het meest bekende clickwork platform. De naam van dat platform is dan ook een (brutale) knipoog naar wat er op het platform gebeurt. Wikipedia zegt het volgende over de Mechanical Turk:

The Mechanical Turk “was a fake chess-playing machine constructed in the late 18th century. From 1770 until its destruction by fire in 1854 it was exhibited by various owners as an automaton, though it was eventually revealed to be an elaborate hoax. Constructed and unveiled in 1770 by Wolfgang von Kempelen to impress the Empress Maria Theresa of Austria, the mechanism appeared to be able to play a strong game of chess against a human opponent, as well as perform the knight’s tour, a puzzle that requires the player to move a knight to occupy every square of a chessboard exactly once.

The Turk was in fact a mechanical illusion that allowed a human chess master hiding inside to operate the machine. With a skilled operator, the Turk won most of the games played during its demonstrations around Europe and the Americas for nearly 84 years, playing and defeating many challengers including statesmen such as Napoleon Bonaparte and Benjamin Franklin.”

En zo faciliteren de clickworkers de digitale Mechanical Turk: AI.

In deze longread een interview met veel interessante en relevante informatie en zorgen over deze groep workers zonder rechten:

“Many of the most successful and widely used machine-learning models are trained with the help of thousands of low-paid gig workers. Millions of people around the world earn money on platforms like Amazon Mechanical Turk, which allow companies and researchers to outsource small tasks to online crowdworkers. According to one estimate, more than a million people in the US alone earn money each month by doing work on these platforms. Around 250,000 of them earn at least three-quarters of their income this way. But even though many work for some of the richest AI labs in the world, they are paid below minimum wage and given no opportunities to develop their skills.”

Aanrader.

Een interessant fragment over wat voor mededinging vraagstukken nu specifiek zijn voor digitale markten. In dit stuk wordt onder andere gesproken over een te statische benadering van concurrentieanalyse en een mogelijke oplossing: focus op bedrijfsmodellen en gedrag, minder op markten en marktaandeel.

Het stuk is terug te lezen op pagina 37. Helaas in een reader en geen statische tekst of PDF, maar daar moet je even doorheen.

Mocht je de komende dagen thuiszitten of in isolatie: dan is deze blogpost een aanrader. Niet alleen is het een flinke longread met interessante informatie over de platformeconomie, maar het verwijst ook naar tientallen interessante bronnen waar je verder kunt lezen.