#15 -- Kripto-Para -- Kripto Psikoloji -//-

Ünlü Yunan düşünür Thucydides’ın ortaya koyduğu bu söylem, yüzyıllar boyunca kabul görmüş bir diplomasi denklemi olarak global arenayı çerçevelemiştir. Bundan 30 yıl önce Amerika’nın ‘dünya polisi’ olmasının, ancak bunu yaparken de global diplomasiye bir denge getirdiğinin kabul görmesinin ana sebebi budur.

Peki, ben bu haftanın açılışını neden bu konuyla yaptım? Birkaç sebebi var:

Daha detaylı bir şekilde bu haftanın konusuna geçmeden önce, birkaç şey söylemek istiyorum.

Geçtiğimiz hafta yaptığımız Meetup’a 70 kişi katıldı ancak benim düşündüğüm gibi değildi. Ben kayıt olan herkesin geleceğini, eğer gelmeyecekse de kayıt olmayacaklarını düşünmüştüm. Oysa ki gelenlerin üçte biri kriptopara.io'yu bilmiyorlardı bile :) Ancak yüksek bir profil ile karşılaştığım için de ben çok mutlu oldum.

Size güzel haber vereyim, 9 Kasım’da bir meetup daha yapacağız, ancak bu defa sadece davetiyeli çalışacak bu meetup. Kontenjan yine 110 kişi, ancak bu defa ben davet edeceğim. Üstelik bu defa benden başka konuşmacılar da getireceğim oraya. Dolayısıyla davet almak isterseniz bana fatih@kriptopara.io adresinden ulaşabilirsiniz.

Geçen hafta yaptığımız eğitim de süperdi! 30 kişiydik, yine üst düzey bir profil katıldı. Ben yaptığım sunumun ilgi görmesinden dolayı çok mutluydum. Ayrıca Auteur Mutfak’ın mükemmel sandviçlerinden 2 tane yedim :O Punk müzikten girdik, oyun teorisinden çıktık. Çok detaylı bir şekilde tarihini ve mekaniğini öğrendik.

11 Kasım’da bir eğitim daha açıyorum. Kayıt olmak isteyenler şimdiden yerini alsın, çünkü bu defa reklama basacağım.

Son olarak ise, büyük bir mesele geliyor: Türkiye’nin ilk Blockchain Hackathon’unu yapacağız. Bu konuyla ilgili detaylı bir başka e-posta geliyor olacak önümüzdeki günlerde. Kasım sonuna yetiştirmek istiyoruz bu hackathon’u, tamamen davet sistemi olacak, çok kaliteli bir iş çıkaracağız umarım.

Şimdi geçelim bu haftanın konusuna.

Bireylerin, adalete verdiği önemi güçlü bir şekilde gösteren bir deneyi paylaşmak istiyorum sizinle. Oyun teorisinin en önemli oyunlarından biri olarak kabul edilen Ültimatom Oyunu’na göre çoğu insan, daha az verimli bir sonucu, çoğunlukla kendine zarar verme pahasına adaletsiz bir sonuca tercih eder. Açalım konuyu:

Ültimatom Oyunu düzeninde iki oyuncu vardır, birinci oyuncuya 100 dolar verilir ve bu parayı diğer oyuncu ile bölüşmesi istenir. Eğer ikinci oyuncu verilen parayı reddederse kimse para kazanamayacaktır. Yerleşik iktisat kuramına göre ilk oyuncu 99 doları kendisine saklarken ikinci oyuncuya 1 dolar önerir ve bir dolar sıfırdan fazla olduğu için ikinci oyuncu bunu kabul eder. 

Ancak uygulamada iş bu şekilde yürümez.

Uygulamada, birinci oyuncu genellikle 30-40 dolar arası bir parayı teklif eder ve ikinci oyuncu da eğer teklif edilen para 20 doların altında değilse bu teklifi kabul eder. Bu uygulamaya göre ikinci oyuncu bir miktar eşitsizliği kabul etmeye hazırdır ve kendisinin daha güçsüz bir konumda olduğunun farkındadır. Ancak kabul edebileceği eşitsizliğin de bir sınırı vardır. Örneğin 20 dolar yerine hiç para almamayı tercih edebilir, dörde bir oranlı bir paylaşımı fazla adaletsiz bulur.

Yukarıdaki videoyu izlemeyen yoktur eminim aranızda, davranışsal ekonomide sıfır tolerans kuralı maymunlar arasında geçerli olabilir, ancak insanlarda o şekilde yürümüyor o iş. 

Davranışsal finans veya alt janrı olan davranışsal ekonominin incelediği konu budur. Para ve psikoloji. Bu konu hakkında yazıp da ilk nobel alan kişi Daniel Kahneman’ın yazdığı kitabın ismi Hızlı ve Yavaş Düşünme. Mutlaka okuyun, beynin karar alma mekanizmalarının nasıl çalıştığı konusunda mükemmel bir kaynaktır. Thaler’in kitabı ise Nudge, yani Dürtme. Türkçe’ye de kazandırıldı, okumanızı kesinlikle tavsiye ederim.

Şimdi biraz konuları toparlayalım, dikkatle okumaya devam edin.

Öncelikle sizden Bitcoin’in 5840$ seviyesine çıktığı 15 Ekim tarihinde yakaladığım bazı datalara bakmanızı istiyorum. İlk verimiz toplam cüzdan sayısı. Aşağıdaki tabloda da görebileceğiniz gibi 15 Ekim’de kaydedilmiş toplam Bitcoin cüzdanı sayısı 17.512.905. Ben 17.5 milyon diyeceğim bu rakama.

Dikkat çekmek istediğim ikinci veri, o gün işlem yapmış olan toplam farklı cüzdan sayısı. Bu da 596bin ama 600bin diyeceğim.

En son olarak ise popüler cüzdanlar hariç işlem yapmış olan farklı cüzdanların sayısını paylaşmak istiyorum: 279bin ancak buna da 280bin diyeceğim.

İsterseniz ‘Bitcoin ledger'ında bir yer satın alıyorsun’ deyin, isterseniz Bitcoin blockchain'inin büyüklüğü ile doğru orantılı deyin, şu anda bu fenomeni açıklamak için kullanılan neredeyse tüm metrikler doğru, aynı anda hepsi de yanlış. Ben de benim düşüncemi paylaşayım izninizle.

Öncelikle, 15 Ekim'de Bitcoin'in fiyatını belirleyen faktörler ne olursa olsun, toplam cüzdanların sadece %3.5'u bu hacmin içerisinde al-sat yaptı. Sadece %3.5. 

Ayrıca zaten popüler olan cüzdanları çıkardığımızda bu oran %1.90 civarına iniyor. Yani, o gün yaratılan toplam hacme, Bitcoin cüzdanlarının sadece %3.5'u katılmış olsa da, borsalar veya algoritmik robotlar gibi popüler cüzdanlar harici sadece %1.90 oranında cüzdan katılmış oluyor.

Buradaki garipliği ben size kendi bakış açımdan biraz da olsa açıklayabilirim.

Bence amatör yatırımcı, konu kripto piyasaları olduğunda Thucydides Tuzağı'na düşüyor. Buna göre amatör yatırımcılar, güçlü yatırımcılar ne isterse, aslında onu yapıyorlar. Bunu istemeden de olsa bu güç dengesini 'kabul ederek’ yapıyorlar.

Davranışsal ekonomi anlayışına göre amatör yatırımcılar burada bilmeden de olsa belli bir miktar adaletsizlik olduğunun farkında ve buna izin vermiş durumdalar. Ancak veri ile desteklendiğinde adaletsizliğin boyutu çok büyük! Bunu hesaplamıyorlar.

Çin büyükelçiliği sözcüsünün oyun teorisine atıfta bulunuyor olmasını geçelim, Çin'in yükselen (emerging) bir güç olarak Amerika'ya büyük kafa tutuyor olması, bu dengeler değişirken Rusya'nın da kendi pozisyonunu daha güçlü bir seviyeye çıkarma çabasına neden oluyor.

Bunların tamamı hem yine oyun teorisi, hem de diplomasi anlamında Thucydides Tuzağı ile açıklanabilir.

Gelelim, bunların tamamının Digital Age Blockchain Yuvarlak Masa'sı ile ne ilgisi olduğuna.

Gördüğüm kadarıyla size bu bahsettiğim konseptlerin ve disiplinlerin hiçbirinden haberi olmayan %90'lık bir kesim var bu piyasada. Bu işin borsasının sahibi olan da, medyasının sahibi olan da yeterince araştırmıyor, yeterince okumuyor.

Dün akşam bir arkadaşımla sohbet ederken, bana Seth Godin'in benim daha önce duymadığım bir sözünden bahsetti: ’Mikro üretimlerin hiçbir değeri yok, gerçek içerik üretin’ demiş Godin. 

Çok haklı! Twitter'da yazacağınıza bana vizyon katın, bana birşey öğretin. Bu anlayış, benim 2 ana konuda pozisyon almamı gerektiriyor:

Ayrıca özellikle bu e-posta grubu komünitesini kripto-para güdümünden Blockchain güdümüne doğru yaklaştırmamız gerekiyor.

Geçtiğimiz 2.5 hafta, benim kripto-para piyasalarındaki stratejilerimi değiştirdiğim bir süreçten geçtim. O yüzden de Premium grupta bir boşluk oluştu. Ancak bu haftasonu bu konuya geniş bir şekilde dönüyor olacağım.

Geçtiğimiz hafta yaptığımız Meetup ve Eğitim de bana çok şey öğretti. Çok güzel insanlarla tanıştım ve beklentileri anlamaya çalıştım. kriptopara.io ile ilgili planlarımı nasıl daha ileriye taşıyabileceğim konusunda bir çok opsiyon yarattım kendime. 

Meetup ve eğitime katılan herkese çok teşekkür ederim. 9 Kasım'daki meetup'a katılmak isteyenler bana e-posta göndersin. Dediğim gibi, sadece davet usulü olacak. 11 Kasım'daki eğitime ise kayıt olabilirsiniz. Bu eğitime kurumsal satışlar daha fazla oluyor gördüğüm kadarıyla.

Her zamanki gibi eğer beğenirseniz Like tuşuna basmayı ve Twitter'da ve Facebook'da paylaşmayı unutmayın.

Geçtiğimiz 3 hafta çok yoğun geçti benim için, ancak çalışmaya devam. Yapacak çok işimiz var.