Dat je meer vragen hebt dan antwoorden..

Wil ik echt de stad uit om ergens op een mooie boerderij te gaan wonen? Moet ik wat vinden van het slaappatroon van mijn kind of mag ik erop vertrouwen dat hij zijn rust wel vindt en dan gaat doorslapen? Hoe geef ik mijn werk vorm in het volgende corona seizoen? Toen keek ik ook nog naar de documentaire ‘Vaarwel Amerika’ waardoor ik bijna in een klimaatdepressie terecht kwam.

Dan is het de kunst om even als een varkentje in die modder te blijven rollen. Het zijn namelijk allemaal relevante vragen voor mij. Relevante vragen waar ik niet perse vandaag een antwoord op hoef te vinden. Dus ik keerde in mezelf, stond mezelf toe om niet effectief of vol inspiratie aan het werk te zijn en was niet de vrolijke geliefde thuis (sorry schat!). Het varkentje in mij rolde nog een paar keer om en bleef een tijdje plat op de grond liggen. In de stilte van mijn huis realiseer ik me dat m'n hoofd gewoon even rust en stilte nodig heeft.

In die stilte gaan mijn gedachten ineens terug naar 2012, Cleveland. Daar bracht ik een week door aan de Case Western Reserve University. De plek waar grondlegger David Cooperrider mij verlichtte met zijn Appreciative Inquiry (in het Nederlands ‘waarderend onderzoeken’). In organisaties hebben we een lange traditie van zoeken naar knelpunten, analyseren wat er mis gaat, om die problemen vervolgens diepgaand te bespreken en op te lossen. Wat vaak niet lukt.. Waarderend onderzoek richt zich juist op de energie, de verhalen over de momenten dat het wél lukt.

De reden dat ik de ervaring verlichtend vond, is dat mijn blik door vier dagen ondergedompeld te worden in het gedachtegoed van Appreciative Inquiry voor altijd is veranderd. Ineens zag ik hoe sterk ik focus op de problemen. Ik vond het schokkend. Zijn we zo opgevoed in het Westen? Langzaamaan leerde ik dit om te draaien. Of beter: naar andere zaken te kijken. Dat betekent niet negeren wat er niet goed gaat. Vaak is dat de kritiek die Appreciative Inquiry krijgt: mensen denken dat je niet meer mág zien wat er mis gaat. De verandering in denken is dat ik lekker in die modder ga liggen, voel dat ik het allemaal even niet meer weet én ga zien wat er wel werkt.

Na mijn ervaring in Cleveland ging ik een maand vrijwilligerswerk doen in Nepal. Een NGO had de ambitie om hun productie van lokale producten op te schalen en vroeg mij hen te helpen en adviseren hoe dat aan te pakken. Ik startte de gesprekken en kwam erachter dat zij in een heel weerbarstige omgeving werken: ze hebben de helft van de tijd stroom (letterlijk! het land is verdeeld in regio’s en die hebben afwisselend stroom. Er zijn schema’s die je vertellen in welke tijdblokken) en die valt ook nog regelmatig uit. De toevoer van grondstoffen is zeer onregelmatig en onbetrouwbaar. Ook zijn er vaak stakingen van publieke diensten waardoor de kleine producenten nooit weten waar ze aan toe zijn. Ga dan maar eens opschalen..

De verwarring sloeg toe. Hoe ging ik hen helpen? Al deze factoren lagen buiten mijn en hun invloedssfeer. Ik zette de waarderende bril op en ging op zoek naar hun kracht. De relaties tussen deze mensen en hun bedrijven zijn enorm sterk. Ze voelen familiair. Dat geldt niet alleen voor de lokale producenten onderling (ondanks het feit dat ze ook concurreren), maar ook voor de grote klanten. Zij voelen verbondenheid met deze NGO en gaan daarom niet naar goedkopere producenten in bijvoorbeeld Vietnam. De handgemaakte en maatwerk producten vormen hun tweede kracht. Nee, deze producenten moeten niet gaan standaardiseren om het proces betrouwbaarder te maken; daarmee verliezen ze hun belangrijkste kracht en gaan ze waarschijnlijk zelfs failliet. Dus we zijn de relaties nog verder gaan versterken om vanuit die verbondenheid en loyaliteit meer vraag te creëren en meer betrouwbaarheid in de levering van grondstoffen.

Met de aanscherping van de corona maatregelen lijkt dit de perfecte tijd om te oefenen met waarderend kijken. Alles staat onder druk. Ik ken niemand die hier niet, minimaal een beetje, chagrijnig wordt.

Kun jij het varkentje in jezelf omarmen en even rollen in de modder? Om dan de blik te richten op wat er wél is, in al deze druk en stress? Waar het wel lukt om datgene te bereiken wat je wenst?