In deze Klikdinges leg ik uit welke stappen ik neem voordat ik een dataset ga uitpluizen.

In de laatste nieuwsbrieven heb je misschien wel opgemerkt dat ik opvallend weinig over mijn eigen datasets heb geschreven. Ben ik nog wel een datajournalist, kun je je dan afvragen.

Een van de belangrijkste lessen die ik over datajournalistiek heb geleerd, is dat je echt goed vooronderzoek moet doen voordat je Excel, Google Spreadsheets of R opent. Het bespaart je een hoop frustratie om eerst te weten waar je naar zoekt. Dit zijn enkele dingen die ik daarvoor doe.

Literatuuronderzoek: Voordat je ergens induikt, ga je een ochtend op Google of LexisNexis rondsnuffelen. Lees zoveel mogelijk, en schrijf mee wie de experts zijn die worden aangehaald. Noteer ook wat onderbelicht is.

Voorgesprekken: Dit doe ik vaak nog even off the record. Je weet nog niet zoveel over het onderwerp, dus laat je bijpraten. Wees altijd eerlijk en duidelijk in zo'n gesprek: je bouwt een relatie op met deze mensen.

Eerste data-verkenning: Welke datasets zijn beschikbaar? Meestal laat ik me tijdens het inlezen en de voorgesprekken informeren waar data beschikbaar is. En ik probeer tussen de regels door te lezen/luisteren: wat kan ik misschien handmatig verzamelen of scrapen?

Brainstorm: Het hele jaar door noteer ik nieuwe ideeën in apps en notitieboeken, en tijdens een vooronderzoek richt ik me een tijdlang enkel op dat onderwerp. Ik schrijf alles op, of het nou een brainfart of volledig uitgewerkt concept is. Alles kan waardevol zijn. Afgelopen jaar (helaas) vaak in mijn eentje, maar het liefste met een onderzoekspartner.

Evaluatie: Nadat ik dit allemaal heb gedaan, probeer ik het onderwerp vaak op allerlei plekken ter sprake te brengen. Wat is de reactie van collega’s op wat je al weet? En misschien hebben zij vragen die jij volledig over het hoofd ziet. Na zulke gesprekken kun je ook veel betere zoekvragen formuleren.

Nadat je door zo'n cyclus bent gegaan, weet je veel beter waar je naar op zoekt bent in een dataset. Of je weet waar je de data bij elkaar kunt rapen. Totdat je het gevoel krijgt dat je echt beet hebt.

Bij Pointer publiceren we vaak al wat artikelen tijdens ons vooronderzoek, omdat we ons ook laten informeren door tips van lezers. Een paar weken geleden mocht ik Nikki Lee Janssen interviewen over haar ervaring en werk rondom exposing.

Met ons andere onderzoek over sekswerk zijn we al iets verder gevorderd. We zijn nu bezig om een planning rondom de tv-, radio- en online uitzending te maken.

Tips zijn nog altijd welkom. Dus heb jij ervaringen met sekswerk in Nederland? Reply gerust op deze nieuwsbrief, of reageer via ons tipformulier. En als je je eerst nog even wil inlezen, check dan onze publicaties tot nu toe.

Tot over twee weken. En blijf gezond!

Het is altijd kicken als je een mooie ontdekking doet in je dataset. Maar nu moet je het nog presenteren. Het Handboek Internetresearch & Datajournalistiek geeft je wat tips hoe je een mooie visualisatie kunt maken bij je vondst.