Ken je Zeynep Tufekci? Ze is een onderzoeksters en opiniemaker, een internet fenomeen, een techno-socioloog. Ik heb er een wisselvallige relatie mee, om eerlijk te zijn.

Enkele jaren geleden was ik erg onder de indruk van haar verhaal over de (digitaal-) sociale revoluties zoals de Arabische Lente. Op één of andere manier moet ik dit eerst in een podcast gehoord hebben, want toen ik de Ted talk zag was ik erg verrast door haar jonge verschijning. Toen werd ik fan.

Tufekci draagt tevens een helm op haar profielfoto. Een fietshelm! Ze heeft dan ook de slechte gewoonte om in het oog van de politieke storm te belanden. Ze reist als toerist naar plaatsen van sociale onrust, spreekt er af met activisten en komt zo -soms per ongeluk- midden in lokale revoluties terecht (zoals in de ‘coup’ in Turkije). Ik schreef vorig jaar over haar in de long-read The Idiots Are Not Winning. #notinmyname. Achteraf bekeken leek het of ze zich liet meeslepen door de dramatiek van het Turkse volk (ze woont en werkt in de VS maar heeft Turkse roots) waardoor ze minder kritisch was in deze casus. Toen was ik geen fan meer.

Maar dat was vorig jaar. @Zeynep heeft nog steeds een erg boeiende kijk op de macht van digitale media. Reden genoeg om haar om te volgen. Niet in het minst op Twitter, waarin ze regelmatig terecht komt in een absurde tweetstorms. 

Is Twitter je medium niet? Geen probleem. Sinds kort kan je haar discours ontdekken in een nieuw boek: Twitter and Tear Gas: The Power and Fragility of Networked Protest. Het is sinds enkele weken uit. En als dat te veel werk is. Dan is er deze podcast van Buzzfeed.

Nu, waarom vind ik deze dame zo interessant? Waarom al die reclame? Enerzijds omdat ze het enthousiasme en de nieuwsgierigheid voor technologie heeft, waardoor ik zelf vaak veel te lang wakker blijf (yeay, het internet, let’s surf). Tufekci combineert dit met een historisch en kritische kijk die me op andere dagen wakker houdt. Of zoals de Editor in Chief van Buzzfeed tweette: “Zeynep thinks harder about this media moment than anyone else”.

Maar er is nog een andere reden. Aan het begin van dit jaar hebben we een onderzoek aangekondigd op de Gent M website. We gingen het dit jaar over #activisme hebben. Ik weet ondertussen dat dit voor vele van de trouwe Gent M lezers en gasten een vreemde keuze was. Sommige vertelde me dat het onderwerp hen niet interesseerde, dat het te veel met politiek en te weinig met technologie te maken had. Op zich proberen we net een alternatief op het politieke discours te vinden (en dus A-politiek te zijn), maar goed. Ik begrijp het. 

Misschien had ik het beter moeten kaderen. Of verder kunnen uitspitten. De waarheid is echter dat we zelf op zoek zijn naar de woorden om het gevoel taal te geven. En dat is nu net iets wat Tufekci wel goed lukt. In de podcast geeft ze voorbeelden die de hashtag activisme goed illustreren. Over de filter bubble bijvoorbeeld. Dat is niet enkel iets voor brexit of presidentscampagnes volgens Tufekci. Ze geeft het voorbeeld hoe makkelijk je op youtube in ‘extreme’ onderwerpen terecht komt. Een kookvideo over een slaatje leidt tot een suggestie voor vegetarische pasta, een veganistische dieet en plots ben je in het paleolithicum terecht gekomen. Herkenbaar?

En ze zegt nog andere zinnige dingen. Zinnen waarvoor ik hier in Amsterdam even moest gaan zitten. Om ze goed te bevatten. Tufekci’s discours gaat in essentie over de link tussen het verkrijgen van informatie en het voeren van actie. In Tunesië probeerde de regering de opstand te bekampen door deze link te bevriezen: het internet platleggen. De geschiedenis heeft ons geleerd dat dit het omgekeerde effect had. 

De staatspartij in China gebruikt volgens Tufekci een andere strategie. Daar worden er andere activiteiten opgezet om de aandacht van de protesten af te leiden. Kritiek wordt er genegeerd en ontkent. Een beetje zoals in seizoen 5 van House of Cards. 

Zo zegt Tufekci in de podcast. Nu moet je weten, ik ben in Amsterdam. Wachtend op de trein luister ik naar die podcast. En zoals ik zei: ik moest even gaan zitten. Vandaag was ik namelijk op de Innovation Fund Conference van Google. Onder de noemer Digital News Initiative (DNI) heeft Google een fonds opgericht om de Europese media industrie te helpen innoveren. Ze hebben maar liefst 150€ miljoen vrijgemaakt om in de Europese markt te pompen. Dat is veel geld. Geld dat bovendien nuttig zal ingezet worden, zo leerde ik vandaag. Ook VRT heeft samen met Mediahuis een project bij Google DNI.

Anderzijds kon ik me niet van de indruk ontdoen dat Google vertrouwen koopt. Veel van de bezoekers vandaag hebben reeds een innovatie project via het Google fonds lopen. De kritische toon van Tufekci was dan ook ver te zoeken. Of om het in perspectief te zetten. De 150€ miljoen van het DNI fund is ongeveer 6,2 % van de boete die Google aan de Europese Commissie moet (2,4€ miljard). Terug die quote: “The mode of censorship by denial of attention is very compatible with the current Silicon Valley business model which is capturing your attention through persuasion architecture. And surveilling it.” Need to think about that. 

Anyway, wat ik nog eens geleerd heb vandaag: fake news hangt niet enkel af van slechte algoritmes of filter bubbles. Net zo min als sociale revoluties enkel via het internet kunnen gebeuren. We moeten kritisch zijn tegenover onszelf én de technologie. Of zoals de Obama Foundation het gisteren uitdrukte: do you know what it takes to be a good citizen online? 

fijn weekend!

Fredo