Twee weken geleden kreeg ik een mailtje van het ANP. Of ik even €450 wilde dokken, want ik had een foto van ze gebruikt zonder daarvoor te betalen.
Permission Machine, een Belgisch bedrijf, speurt voor het ANP automatisch het internet af, en stuurt dan vervolgens facturen.
Die foto stond sinds begin 2020 op mijn website. Ik opende daar toen een archief van alle oude Circulaires, zodat ze ook goed terecht kwamen in het webarchief van de Koninklijke Bibliotheek.
Toen ik dat archief opzette wist ik al: dat kan gezeik opleveren. Dankzij mijn vrijwilligerswerk voor Wikipedia weet ik inmiddels meer over het auteursrecht dan me lief is. Als ik een euro zou krijgen voor elke keer dat ik tegen iemand zeg ‘je kan niet zomaar elk plaatje van Google gebruiken’ zou ik nu voor iedereen die ANP-boetes kunnen betalen.
Ik ben heel voorzichtig met beeldmateriaal. Ik maak het zelf, gebruik foto’s die een Creative Commons-licentie hebben, overduidelijk promotioneel zijn of onder het citaatrecht vallen (zoals screenshots van films en series die ik recenseer). In het Circulaire-archief zitten meer dan 100 afleveringen, met bijna 1.000 plaatjes. Ik ben al die duizend afbeeldingen handmatig doorgegaan, en heb alles verwijderd waar ik bedenkingen bij had.
Alles, dacht ik. Maar een foto uit 2017 van een man met een fiets tijdens de G20-rellen in Hamburg was er doorheen geslipt. Die foto had ik gebruikt bij een link naar een Tumblr-blog dat rare foto’s verzamelt, en daar zonder enige bronvermelding op stond.
Die foto staat daar trouwens nog steeds. Ik had dus maar moeten ruiken dat de rechten van die foto bij het ANP liggen.
Nee, ik had die foto niet moeten gebruiken. Maar helaas is De Circulaire een persoonlijke nieuwsbrief waar ik niks mee verdien, en kan ik geen juridische afdeling betalen die al mijn afbeeldingen checkt. Uiteraard had ik die foto direct verwijderd als me dat was gevraagd, en ik ben zelfs wel bereid om daar een redelijke vergoeding voor te betalen. Maar €450 is niet redelijk. De betreffende pagina in het Circulaire-archief is het afgelopen jaar letterlijk vier keer bezocht, inclusief het bezoek van de medewerker van Permission Machine.
Het wrange is dat er juridisch gezien weinig tegenin te brengen valt. Dit soort claims voelen oneerlijk, maar voor de wet is elke reproductie van een werk, of dat nou op de voorpagina van de Telegraaf staat of als thumbnailtje in een persoonlijk nieuwsbriefje gelijk.
Ik ben lang niet de enige sukkel die zo’n claim van het ANP heeft gekregen, en mensen die ervoor kiezen het te laten komen tot een rechtszaak verliezen meestal. Dit is gewoon hoe het auteursrecht, helaas, werkt.
Juridisch heeft het ANP misschien gelijk, moreel kun je er wel wat vraagtekens bij zetten. Want mijn eerste gedachte toen ik die mail zag was: stik er maar in. Ik gooi al m’n websites offline en hou op met het schrijven van De Circulaire. Want nee, ook voor de kattengifjes in deze nieuwsbrief heb ik geen licentie. Het is een kwestie van tijd voordat ook dáár een paar handige jongens een business model omheen ontwikkelen en geld gaan claimen van willekeurige mensen die ergens een gifje van een kat op een skateboard neerzetten.
Als ík, met al mijn voorzichtigheid en redelijk wat kennis van het auteursrecht, dit blijkbaar al niet goed kan doen, hoe moet de gemiddelde webmaster van de lokale tennisvereniging dit dan netjes doen?
Het antwoord laat zich raden: niet. De enige manier om geen boetes te krijgen is door je spullen op gereguleerde platforms te zetten zoals Facebook, Tumblr, YouTube en Twitter, die legers advocaten hebben die collectieve regelingen treffen (
bekijk deze video van Tom Scott maar eens). Of je moet álleen maar Creative Commons-afbeeldingen gebruiken (wat je creativiteit behoorlijk beperkt). Helemaal geen plaatjes gebruiken. Of gewoon geen website hebben.
Om een vriend te citeren die hetzelfde heeft meegemaakt: het internet was vroeger een stuk leuker.
Hoe het is afgelopen? U raadt het al: betalen en huilen. Dankzij de geweldige inzet van een bevriend jurist (ze heeft inmiddels een taart ontvangen) heb ik een verweer gestuurd en een lagere berekening gemaakt van €157,50. Dit bedrag heb ik direct overgemaakt. Ik heb vervolgens niks meer vernomen van de permissiemachine.
Daarnaast heb ik alle plekken waar je De Circulaire online kon teruglezen offline gehaald. Datzelfde geldt ook voor tientallen websites die ik, soms al meerdere decennia, had draaien en waar afbeeldingen opstonden, want ik wil uiteraard voorkomen dat me dit nog eens overkomt. Alle afbeeldingen op die sites moet ik stuk voor stuk gaan doornemen en controleren. Ze komen ooit wel weer online, maar gezien de omvang (het gaat hier over duizenden pagina’s) ben ik daar nog wel even zoet mee. En eerlijk gezegd heb ik wel wat beters te doen.
Mocht u als trouwe lezer mij een beetje financieel willen steunen dan kan dat.
U kunt via deze Tikkie een bedrag overmaken. Alles wat ik overhou boven het bedrag wat ik heb betaald (en eventueel wat er nog bij gaat komen) gaat naar de
vereniging Open Nederland, die zich inzet voor het gebruik van Creative Commons-licenties. Als u in het berichtje uw adres achterlaat (of het mij namailt) dan stuur ik een setje
Circulaire-stickers met de snoet van Barrie, die het ook allemaal niet meer weet.
