In ‘De meeste mensen deugen’ waarschuwt Rutger Bregman ons dat een negatief mensbeeld leidt tot een self-fulfilling prophecy. “Als we geloven dat de meeste mensen niet deugen, gaan we elkaar ook zo behandelen. Dan halen we het slechtste in elkaar naar boven.” Hij pleit voor het tegenovergestelde. Als de mensheid begint te geloven dat anderen het beste met elkaar voorhebben, dan is dat vaak zo.

Ik zie een parallel met onze wereld en heb goed nieuws en slecht nieuws. Het goede nieuws is dat Bregman natuurlijk gelijk heeft met zijn hoopvolle boodschap dat de meeste mensen deugen. Het slechte nieuws? Als je beweert dat de meeste mensen deugen, zou je je de vraag moeten stellen waarom de samenleving zich dan zo weinig verzet tegen personen die er misbruik van maken.

De comeback van het coronavirus drukt ons met de neus op de feiten: een vrij simpele oproep van de overheid (afstand houden van elkaar…) lijkt moeilijker vol te houden dan gedacht. Er zijn blijkbaar grenzen aan onze solidariteit.

Zolang het eigenbelang niet haaks staat op dat van anderen, lijkt er niet veel aan de hand. Maar als dat wel het geval is, dan kan het gaan wringen. De groep mensen die niet deugt, is helaas vaak van grotere invloed op onze samenleving dan alle brave burgers bij elkaar. We noemen dit een sociaal dilemma.

Ken je die types die altijd doen alsof ze bergen werk hebben verzet, stelselmatig te laat komen en ja zeggen / nee doen? Het lijken onschuldige zaken, maar ze kunnen de werksfeer en resultaten behoorlijk negatief beïnvloeden. 

De wetenschap heeft hiervoor de term freerider bedacht: mensen die een gemeenschappelijk systeem misbruiken om er persoonlijk voordeel uit te halen, ook al benadelen ze vaak anderen. Het lastige aan freeriders, pak je ze niet aan, dan zijn het vaak trendsetters. Dat kan een systeem waarin samenwerking van groot belang is totaal doen instorten. Denk er even over na.

In het boek van Bregman kwam de broken-window theorie langs. Er zijn meerdere interpretaties van deze theorie. De strekking is dat wanneer ergens iets kapot of smerig is, horkerig gedrag, vandalisme en criminaliteit in de hand gewerkt wordt en verloedering dreigt.

Zonder direct een slordige beantwoording te vergelijken met vandalisme (😏 alhoewel…), denk ik dat er overeenkomsten zijn met de omgeving waarin wij als bid managers werken. Door te accepteren dat een deel van je bid niet voldoet aan de standaarden, creëer je een omgeving waarin het acceptabel wordt om een voorstel van mindere kwaliteit op te leveren.

Praten over aanspreken is één, het daadwerkelijk doen is iets anders. Het blijft lastig, ongeacht de rol die je hebt of het niveau in de organisatie waar je opereert. Want je emoties spelen mee en je weet nooit hoe een gesprek uitpakt.

Hoewel iedereen natuurlijk verantwoordelijk is voor de resultaten en de sfeer in het team, hoop ik dat jij en ik een beetje anders zijn. Dat we ons werk met net iets meer aandacht doen. Dat we telkens een stapje verder gaan, langer de tijd nemen om te begrijpen, de kaders doorgeven én bewaken. Stel dat het lukt elkaar vaker aan te spreken op minder effectief gedrag, zouden we dan niet veel meer resultaat boeken, met veel meer plezier? 

Het is ook voor mij vaak een worsteling, dat super ongemakkelijke gevoel dat soms naar boven komt als ik iemand moest aanspreken op zijn gedrag. Ik voelde me zenuwachtig en twijfelde aan mezelf; had ik het wel bij het juiste eind? Hoe pak jij dat aan, ben wel geïnteresseerd.

Bregman eindigt met tien leefregels. Bijvoorbeeld: Bij twijfel ga uit van het goede. Ik vind het een perfect startpunt. Doe er je voordeel mee.

Tot de volgende.

Victor