Buitenhof, loopgraven, een geitenpaadje naar de Algarve en een foto van mijn hond - Nijmans Nieuwsbriefje - Editie #17

Ik ben geen geopoliticoloog, maar…

…ik weet wel waar Portugal ligt, hoe je daar moet komen, hoeveel tol je in Frankrijk moet lappen (te veel) en in Spanje (best weinig), dat de benzine zuidwaarts steeds iets minder duur wordt en dat er een gemeubileerde huurwoning op ons wacht als we arriveren in de Algarve.

Het Uur U (van Uitreiziger) komt rap dichterbij en het komt niks te vroeg. De coronapandemie was amper uitgedoofd of de boven ons gestelden van Benauwderland gingen - gesteund door het mediakartel - meteen in volle oorlogsmodus. Even op adem komen is er niet bij, en erger nog: wederom is vrije retoriek een geluid waarmee je onmiddellijk de verdenking op jezelf kunt laden dat je niet aan De Goede Kant staat.

Laat ik derhalve maar meteen helder zijn: Rusland is hier de enige fysieke agressor, die met militair geweld de grenzen overgestoken is van een soevereine natie die over de eigen toekomst wil beschikken. Een natie bovendien, die al een eeuw lang voor het Oostblok is wat de Vlaamse Westhoek tijdens de Eerste Wereldoorlog was: het omgeploegde slagveld van andermans loopgravenoorlogen.

Maar dit is ook meteen waar de soldatenlaars wringt: die disclaimer is kennelijk nodig, omdat iedere kritische noot, hoe zacht gefluisterd ook, onmiddellijk tot gillende verwijten van Poetinvriendschap leidt. Dat is om drie redenen godvergeten saai, frustrerend en moedeloos makend.

Ten eerste, omdat we net uit een periode van twee jaar komen waarin iedere vorm van kritiek op het coronabeleid óók door disclaimers omgeven moest worden (ja, er waart een gevaarlijk virus rond, ja, daar moeten we ons weerbaar tegen maken en ja, vaccineren is zo goed als zeker de beste weg uit deze medische misère) voordat je hardop wilde twijfelen aan het nut van mondkapjes op bepaalde plekken, de vraag of lockdowns wel zo verstandig zijn, of de geestelijke schade voldoende meegewogen wordt in de beleidsvoering en waarom de overheid zich zo makkelijk zo veel ingrijpende middelen permitteert om ons te dwingen tot handelingen die nauwelijks bekritiseerd mogen worden, maar in diverse gevallen aantoonbaar zinloos zijn. Zoals het vaccineren van jonge kinderen en natuurlijk de verderfelijke QR-pas. En ook mét die disclaimers was je al snel een ‘wappie’ of iemand die zeker al het dor hout dood wilde hebben.

Ook met het nieuwe “collectieve” conflict gebeurt precies hetzelfde: als je het wáágt om een beetje context te zoeken (over de handelswijze van de NAVO, de geopolitiek van de EU of de vraag of het hondscorrupte, van nazistische en nationalistische groeperingen vergeven Oekraïne eigenlijk wel zo'n gezellige toevoeging aan de invloedssfeer van de Europese Unie is, enkel omdat hun leider zo lekker pro-Europees praat (en een goede camerapresentatie heeft). Want Oekraïne is een slachtoffer, Poetin een schurk en alle kritische bevraging van de situatie - toch geen onbelangrijk aspect van een vrije, open samenleving - betekent dat je de Kreminlijn propageert en dus een nuttige idioot van Poetins agenda bent. Kijk wat er over Wierd Duk gezegd en geschreven wordt (door prominente journalisten, opiniemakers en “experts”) en je maag draait om van hun benauwende wereldbeelden.

Ten tweede: haven’t we been here before? Ik zal er niet te veel woorden aan wijden want als dit conflict ergens níet over gaat, is het wel over GeenPeil. Maar ten tijde van het Oekraïnereferendum, tussen zomer 2015 en voorjaar 2016, kwamen alle takes al voorbij over de vrees voor escalatie die nu weliswaar in fysieke zin door Poetin tot een kinetisch conflict is opgeschaald, maar die een lange historie heeft van oude instituten (de NAVO) die de Russische Beer wilden terugdrijven of nieuwere instituten (de EU) die zichzelf graag belangrijk willen maken - er is niemand die de beelden niet kent van Guy Verhofstadt en wijlen Hans van Baalen die aan de pro-westerse demonstranten op het Maidanplein beloofden dat ze net zo lang terug zouden komen totdat Oekraïne een lidstaat van hun Unie zou zijn. Ze stonden er welgeteld één keer - en dat ging in Rusland niet ongemerkt voorbij. Kiezers in Nederland maakten zich zorgen over de ondemocratische, arrogante manier waarop de EU zich steeds meer (politiek) terrein probeerde toe te eigenen, en dat in een land waar we als West-Europa veel minder binding mee hebben dan (linkse) politici en media ons willen doen geloven. Daarnaast bestond de vrees voor escalatie van een status quo, op een manier die ons mee kon trekken in een fysiek conflict waar niemand op zit te wachten. Men stemde tegen, onze eigen “democratische” besturen faalden vervolgens om zich aan hun eigen spelregels te houden. Om dit blokje daadwerkelijk kort te houden: in het vorige nieuwsbriefje stond dit argument al uitgebreider uiteengezet:

Ten derde: de media. Altijd weer de media. Tijdens de coronapandemie waren ze tegelijkertijd een nagenoeg kritiekloze spreekbuis voor de macht, zedenpredikers over de gezondheidsmoraal, virulente voorhoede tegen ieder zichzelf organiserend kritisch tegengeluid én klikgestuurde angstaanjagers die het kluitjesvolk aan hun headlines gekluisterd moesten houden. De leedporno werd tegen de klippen op getsunami’d, iedere uitzondering op de norm (platgeslagen: oude, dikke mensen gingen eerder dood dan jonge, gezonde mensen) kreeg z'n eigen katern en de dagelijkse besmettingstombola dwong iedereen die geestelijk gezond wilde blijven om alle pushmeldingen van media-apps uit te zetten.

Nu het Russisch-Oekraïense conflict is uitgebarsten, schieten de media in exact dezelfde groef: er is maar één dader, maar één slachtoffer en derhalve maar één narratief, dat bovendien ook nog eens vanuit hoog oplopende emoties wordt geserveerd aan een toch al totaal labiel gelockdownd Nederland. Je mag geloof ik niet eens spreken in de technische term “conflict” - dat klinkt niet misdadig genoeg. Verder is alles vooral de schuld van Wierd Duk, die in tegenstelling tot vrijwel alle andere media probeert om vanuit zijn expertise als voormalig Rusland-correspondent, oorlogsverslaggever in Tsjetjsenië en auteur van een boek over Poetin volgens klassieke journalistieke maatstaven zijn werk te doen. Maar, zoals mijn wijze vrouw het verwoordt, media verwarren moralisme met objectieve waarheidsvinding. Dus daarom is Duk een Putinversteher, het referendum (en niet de internationale geopolitieke verhoudingen) de lont in het kruitvat en zelfs GeenStijl een klein beetje de aansteker. Prima.

Ondertussen zie je Olaf Koens voor RTL met betraande ogen ergens in Oekraïne naast een bus staan waarmee kinderen worden geëvacueerd, met het commentaar dat het “verschrikkelijk” is (dat snappen we, Olaf, maar wat is je duiding van de feiten?), zit Mustafa Marghadi namens de NOS ineens niet meer in Italië maar vertelt hij op welke manier zijn Oekraïense chauffeur zich mens probeert te blijven voelen (voelen, voelen, voelen, alles is voelen) en stuitte ik op beelden van CNN waarin een verslaggeefster enerzijds beschrijft wat er gebeurt maar tegelijkertijd ook zorgvuldig in beeld laat brengen hoe ze hoogstpersoonlijk kinderen van hun ouders overpakt om de last van vluchtelingen te verlichten. Het is menselijk, het is begrijpelijk, maar hoe kil dit ook mag klinken: het is géén journalistiek, het is niet objectief, het is emotionele oorlogsporno van journalisten die zichzelf als personage in het drama willen positioneren en daarmee wordt hun werk propaganda. Mede omdat het Oekraïne betreft, roept het de beelden in herinnering van een EenVandaag-verslaggeefster die naast het MH17-wrak uit een dagboek van een passagier ging voorlezen. Of aan hoe Frans Timmermans zich laafde aan de collectieve sentimentele liefdesverklaringen in de media na zijn toneelstukje in de VN Veiligheidsraad, met die nooit gecorrigeerde leugen over trouwringen er in. Zijn pompeuze acteertalent heeft de carrière van de Limburgse leedpornograaf in ieder geval geen windeieren gelegd.

De kartonnen kroon werd zondagmiddag gespannen door Maaike Schoon, die in Buitenhof een absoluut hysterische schreeuwmonoloog hield tegen de Russische ambassadeur. Ergens hilarisch, maar journalistiek gezien een absurde wanvertoning waar ze door de goegemeente ongetwijfeld nog voor geprezen wordt ook. Maar met ‘je werk doen’ heeft dit echt *niets* te maken:

Eerder deze week ging ik zelf ook enigszins emotioneel af toen ik in een getriggerd twietje tetterde dat ik Sigrid Kaag erger vind dan Poetin - “and it’s not even close.” De minister van Financiën had zich in de Kamer moeten vervoegen voor vragen over het snel oplopende koopkrachtverlies van Nederlanders, maar stond met de pet van de minister van Buitenlandse Zaken op een blasébeurtje te houden over “Europa”. De tweet was wat onnodig gefrustreerd, omdat de wrevel over haar houding, gedrag en de schijnbaar onbedwingbare neiging om zowel de pet van Wopke als de scepter van Rutte te willen dragen breed gedeeld werd onder zowel het publiek als in de politiek. Het was een uiting van frustratie, omdat het me benauwt hoe de zelfzuchtigheid van bepaalde politici zich vertaalt naar incompetentie om aan hun kerntaak als volksvertegenwoordiger een invulling te geven die de burger moed geeft, in plaats van kwaad maakt.

Een ware verademing tegen die trend is Pieter Omtzigt, van wie ik vrijdag een lezing bijwoonde in de St. Janskerk te Gouda. Hij sprak over de soevereiniteit van de kiezer in een democratie in verhouding tot de manier waarop verdragen en doctrines ons land - en daarmee de kiezer - gegijzeld houden in (internationaal) beleid waarvan de doelen onduidelijk zijn, de eenheid non-existent, de eigen codes, regels en wetten chronisch met voeten worden getreden en vooral: waarvoor geen exitstrategieën bestaan. Omtzigt pleitte niet tegen de euro of voor een Nexit, maar hij legde uit hoe de onwil of het onvermogen om “Nee” te zeggen (en dus opt-outs te regelen) er toe heeft geleid dat de eurozone door schulden wordt overspoeld, soevereiniteit een vergeelde status is geworden en de kiezer buitenspel komt te staan in een land dat technisch gezien grotendeels is uitverkocht aan privatisering, buitenlandse investeerders en oligarchen of de grillen van (supranationale) instituten en overheden. Behalve de Belastingdienst - maar iedereen heeft de afgelopen jaren kunnen zien dat de individuele soevereiniteit daar ook niet per definitie geborgd is. De tragiek van de eerlijke, ongecorrumpeerde toespraak van Omtzigt was het benauwde gevoel waarmee de toehoorder achterblijft. Desalniettemin: neem vooral even drie kwartier de tijd voor deze speech:

Om te eindigen waar deze nieuwsbrief begon: dit is - mede, er zijn vele afwegingen - waarom vrouw, hond en ik naar de Algarve verhuizen. Nederland wordt steeds benauwender. Een liberale overheid is er om te faciliteren en waar nodig te corrigeren, maar in de huidige tijd - onder de mentaliteit van Kaag en haar knipmessen - lijkt de overheid er steeds meer op uit om te verordonneren. Wat je wel en niet mag eten. Hoe je wel of niet zou moeten stoken. Wat je wel of niet dient te vinden, te volgen of te vermijden. Hoe het internet wordt ingericht, wie op welke gronden bepaalt wat er gezegd en vooral verzwegen mag worden en waarom het Europese narratief in combinatie met het klimaatverhaal de enige en onvermijdelijke weg voorwaarts zijn. Niet alleen geloof ik daar persoonlijk niet in, het idee van een overreikende overheid die steeds verder achter je voordeur komt, klinkt precies als het soort omgeving waar mensen als Vladimir Poetin de baas zijn. Waar hij zijn opponenten met polonium uitschakelt, hebben we hier het progressivisme: de verlammende werking van de collectieve moraal, aan ons opgelegd door een “vrije pers” die door slechts een handjevol uitgevers en de staat worden gefinancierd. Nee, natuurlijk is Nederland geen Rusland en ook geen dictatuur. Maar het is ons wel te benauwd, we zien de vrije luchtkwaliteit vooral verslechteren en we maken ons geen illusies dat er op korte termijn - of zelfs überhaupt - een vrijer uitzicht komt. Dus dan gaan we zelf maar. Ga ik wellicht ook weer wat luchtiger en belangrijker: met wat meer gezonde distantie schrijven.

Over hondsbenauwd gesproken. Hier dan de langverwachte bevrijdende verademing van dit nieuwsbriefje: