Verdriet om Anne, redding voor Sieg

Een foto die de halve wereld om was gereisd betekende verlossing voor Sieg Maandag. Een dagboek dat in Amsterdam was achtergebleven symboliseerde juist de dood van Anne Frank. In onze 47ste nieuwsbrief ook aandacht voor de kinderen van ‘foute ouders’ en de straf voor kampbewaarder Dey.

“Door toeval heb ik een dagboek in handen gekregen, dat in de oorlogsjaren geschreven is.” Met die woorden begon historicus Jan Romein de column Kinderstem op 3 april 1946. “Toen ik het uit had, was het nacht en het verwonderde mij, dat het licht nog brandde, dat er nog brood en thee te krijgen waren, dat ik geen vliegtuigen hoorde ronken en geen soldatenlaarzen klonken op straat, zó had de lezing mij gevangen en teruggevoerd.”

Het was de eerste keer dat de wereld te horen kreeg over het nu wereldberoemde boek. Otto Frank had het nog geen jaar eerder in handen gekregen, door Miep Gies gered uit de documenten die rondslingerden in het Achterhuis toen de onderduikers daar waren weggevoerd. Ze had het eigenlijk aan Anne zelf willen teruggeven, maar nu haar dood vaststond, werd haar vader beheerder van die nalatenschap.

Rond dezelfde tijd had Keetje Maandag slecht nieuws over haar kinderen gekregen. Volgens het Rode Kruis hadden zij Bergen-Belsen niet overleefd. Wanhopig op zoek naar meer informatie bereikte een envelop van een familielid uit New York haar. Daarin zat het tijdschrift Life met een foto van haar zoon Sieg, omgeven door de dood, maar daadwerkelijk nog in leven. Met dit bewijs kon ze worden herenigd met Sieg en zijn zus Henneke.

Sieg zou kunstenaar worden, recentelijk publiceerde zijn dochter Karen een boek over zijn levensverhaal en zijn werk. Daarin vertelt hij hoe hij als kind de gruwelijkheden beleefde. “Een kind ervaart wat er gebeurt”, verklaart hij. “Zelfs als er iets slechts om hem heen gebeurt, ervaart hij het als ‘dit is het leven’.”

Voor kinderen van NSB'ers beginnen de moeilijkheden nu pas. “Waar de bevrijding begon, begon voor ons de oorlog.” Ze raken hun ouders kwijt als die worden opgesloten en moeten worden heropgevoed om het nationaalsocialistische gedachtegoed kwijt te raken. Het onderwerp zou nog jarenlang een trauma en taboe blijven.

Meer onbekommerd is het groepje padvinders dat deze zomer door Nederland trekt. Een moeilijk uitstapje, omdat er nog een reisverbod geldt en schaarste heerst. De jongens leren een Nederland kennen dat in puin ligt. Weggevoerde mannen druppelen binnen, massagraven geven slachtoffers prijs, ziektes liggen op de loer. Zelfs de natuur kwam niet ongeschonden uit de oorlog: inundaties, veldslagen en roofbouw hebben hun tol geëist.

In Arnhem en Oosterbeek wendt men de ruïnes aan voor een bijzonder project: de oorlogsfilm Theirs is the Glory, waarin de militairen die een jaar eerder meevochten in Market Garden hun eigen verhalen naspelen.

In Azië verloopt de strijd ook voorspoedig. De Amerikanen durven er zelfs al aanvallen uit te voeren in de buurt van Tokio. Geen wonder dat de Nederlandse regering al voorzichtig plannen maakt in de loop van dit jaar troepen naar Nederlands-Indië te sturen. Om het gebied te “bevrijden” natuurlijk, over “herovering” wil men niet spreken.

Andere berichten deze week:

Het geld dat werd ingezameld om de geallieerden een bloemengroet te brengen zou tot een traditie in de Canadese hoofdstad Ottawa leiden. Nog altijd wordt er ieder jaar een tulpenfestival gehouden, met duizenden bloemen in de grote perken voor het parlementsgebouw in de hoofdstad.

Het werd gezien als een van de laatste oorlogszaken in Duitsland, de berechting van kampbewaker Dey (93). Hij kreeg afgelopen week twee jaar voorwaardelijk cel. Hoewel de meeste daders inmiddels dood zijn, zijn er toch nog veertien zaken in voorbereiding bij de Duitse justitie.

Volgende week neemt Engeland onverwacht abrupt afscheid van premier Churchill, maken de Canadezen in ons land zich op voor vertrek en kijken we naar het gevaar van achtergebleven munitie voor spelende kinderen.

Tot zover de nieuwsbrief van deze week. Stuur hem vooral door. Op- en aanmerkingen zijn altijd van harte welkom. Complimenten en tips worden in dank aanvaard, op vragen zullen we zo veel mogelijk proberen te antwoorden.

The English edition of our newsletter can be found here.

Tot volgende week en blijf ons ondertussen volgen op nos.nl/75jaarbevrijding en ons Instagram-account 75 jaar bevrijding.