Door Tijn Sadée
Oud-Europarlementariër en VVD-politicus Hans van Baalen is vorige week op 60-jarige leeftijd overleden. Nederland verliest daarmee een soevereine, eigenzinnige speler in de Brusselse bubbel. Hard boiled en zachtaardig tegelijk.
Op het Europese politieke toneel trok Van Baalen vooral de aandacht toen hij samen met de toenmalige leider van de Europese fractie van liberalen Guy Verhofstadt in 2014 het podium op het Maidan-plein in de Oekraïense hoofdstad Kiev beklom. Ik stond onderaan het podium en zag hoe Van Baalen een rol opeiste in de dramatische gebeurtenissen.
Maidan
Het was een gure februaridag. Van Baalen keek uit op duizenden Oekraïners, jong en oud, die er al maanden betoogden vóór toekomstige integratie in de EU, en tégen de greep van Moskou en de corruptie in hun land. De avond voor Van Baalens aankomst hadden sluipschutters van het Oekraïense regime huis gehouden. Tientallen Oekraïense burgers kwamen om in het geweld. Binnen de muren van orthodoxe kerken lagen doden en gewonden.
Van Baalen wilde de betogers een hart onder de riem steken. “We laten jullie niet in de steek, we blíjven jullie steunen!”, riep hij.
De pro-EU-betogingen escaleerden in een bloedige burgeroorlog die de wereld schokte. Nog altijd wordt er in het oosten van Oekraïne gevochten. De EU stond erbij en keek er naar, en het werd Van Baalen en Verhofstadt kwalijk genomen dat ze beloftes hadden gedaan die de EU nooit waar kon maken.
Geen spijt
Over ‘Maidan’ zei Van Baalen jaren later, in zijn werkkamer in het Europees Parlement (EP), tegen correspondent Sadée dat hij er geen moment spijt van had. “Ik vond dat ik erheen moest. De oproerpolitie schoot betogers als konijnen neer. De gedachte was: als wij, westerse politici, op het plein komen, stopt het schieten wellicht.”
‘Maidan’ had volgens hem de zwakte van het EU-buitenlandbeleid blootgelegd. “Dat beleid is embryonaal. Elk land heeft een andere mening en een veto om gezamenlijk beleid te blokkeren. Dat kan niet langer zo.” In de toekomst moet de EU “militair meer afstemmen met de NAVO”, vond Van Baalen.
Het typeert de VVD’er. Hij stond in Brussel bekend als iemand die nooit wegdook voor lastige vragen.
Een vaste waarde
De laatste jaren genoot hij zichtbaar van zijn rol als president van de Europese liberale ‘familie’ (ALDE). Joviaal en trots wachtte hij tijdens elke EU-top als een circusdirecteur, op de trappen van het Brusselse Egmontpaleis, liberale regeringsleiders als Rutte en Macron op. Dan was Van Baalen de regisseur van het ‘Egmont-beraad’, een paar uur voordat de echte top begon.
In het parlement groeide hij uit tot een vaste waarde; op elk denkbaar dossier konden journalisten hem bevragen, overal had hij een scherpe mening over. In zijn werkkamer liet hij dan liefdevol de foto’s zien van zijn vrouw en zoon.
Tijdens de EP-sessies in Straatsburg was hij een graag geziene gast in de persbar. Achter de bar wisten ze op den duur waar ze Van Baalen blij mee maakten: twee hardgekookte eitjes. Dat was zijn lekkernij. En als de eitjes op waren, veegde hij zijn mondhoeken schoon en stond voor iedereen klaar: “Wat wil je weten? Over welk dossier? Kom maar op!”
Hans van Baalen overleed op 29 april in Rotterdam na een kort ziekbed.