Oekraïne zal de oorlog in het oosten van het land niet hervatten. Dat zei de Oekraïense minister van Buitenlandse zaken Koeleba afgelopen dinsdag tijdens een overleg met NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg in Brussel. “Wij plannen geen offensieven of escalaties”, aldus Koeleba.

Koeleba beschuldigt Rusland ervan de militaire aanwezigheid op te bouwen langs de Oekraïens-Russische grens. Volgens de Oekraïense autoriteiten hebben zich al zo'n 80.000 Russische militairen aan de grens verzameld en overtreden pro-Russische separatisten de wapenstilstand aan de lopende band.

Rusland zegt juist dat de Oekraïners het geweld uitlokken. Kremlinwoordvoerder Dmitry Peskov waarschuwde dat er een burgeroorlog dreigt te ontstaan vanwege “Oekraïense provocaties”. Volgens het Kremlin houdt Rusland militaire oefeningen op eigen grondgebied en hebben de Russen daar alle recht op. Rusland beweert sinds het begin van het conflict dat het om een strijd tussen Oekraïners onderling gaat, en dat Rusland er niets mee te maken heeft.

De Oekraïense president Zelensky vroeg de NAVO begin deze maand om hulp om samen met het Oekraïense leger militaire oefeningen te houden als tegenwicht voor de Russische militaire oefeningen. Dat is inmiddels toegezegd - deze zomer zullen meer dan duizend militairen van ten minste vijf NAVO-lidstaten meedoen aan een grootschalige oefening. 

In de Russische staatsmedia is deze week te horen en lezen dat Russische troepen klaarstaan om in actie te komen “als de spanningen met het door de VS geleide NAVO-blok escaleren tot een totale oorlog”. De Russische minister van Defensie, Sergej Sjojgoe, waarschuwde afgelopen dinsdag dat alle militaire acties vanuit de NAVO - ook troepenopbouw gesteund door de NAVO - gezien worden als een regelrechte dreiging tegen Rusland. 

Nu de spanningen blijven oplopen, sluiten internationale waarnemers een Russisch offensief niet uit. Maar of het echt tot een totale escalatie komt, is moeilijk te voorspellen. 

Analisten zeggen dat inlijving van de zelfverklaarde Volksrepublieken Donetsk en Loegansk Rusland vooral veel geld zou gaan kosten. De hele regio is na zeven jaar oorlog geruïneerd en zou helemaal opnieuw opgebouwd moeten worden.

Verder zou een offensief een reeks nieuwe sancties vanuit het Westen tegen Rusland opleveren. En dat terwijl Rusland financieel hard getroffen is door de gevolgen van de coronapandemie. Aan de andere kant zegt het Kremlin al weken klaar te zijn voor verdere sancties en worden westerse sancties in Rusland juist neergezet als oorzaak van de steeds verslechterende economische situatie. 

Duidelijk is wel dat Rusland vooral belang lijkt te hebben bij het instabiel houden van Oost-Oekraïne. Hoe instabieler het conflict is, hoe lastiger het voor Oekraïne wordt om daadwerkelijk lid te worden van de NAVO.  

NAVO-lidmaatschap zou voor Rusland onacceptabel zijn. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken waarschuwde vorige week vrijdag dat toetreding van Oekraïne tot de NAVO zou leiden tot een “grootschalige toename van de spanningen” en tot “onomkeerbare gevolgen voor de soevereiniteit van Oekraïne”.

Donderdag was er, na twee jaar juridisch gesteggel, de rechterlijke uitspraak over het pulsvisserijverbod. Het vissen met elektrische pulsen oftewel stroomstoten blijft verboden. Nederland kreeg geen gelijk en daarmee verdween voor de overgebleven vijftien pulsvissers de laatste hoop om door te kunnen vissen.

Geheel als een verrassing kwam deze uitspraak niet voor Hanna Schebesta, van de leerstoelgroep recht van de Universiteit Wageningen. “Het hof zal niet zo snel tegen politieke besluiten ingaan. Dan moeten er echt forse fouten zijn gemaakt.” 

Zo had de rechter alleen kunnen ingrijpen als er sprake was geweest van een vergissing, van het misbruiken van bevoegdheid of als de EU zijn bevoegdheid heeft overschreden. Van deze drie punten heeft de Nederlandse staat de rechter niet weten te overtuigen.

Volgens Schebesta was het pleidooi van Nederland voor een deel ook niet heel sterk. “Nederland betoogde dat er helemaal geen negatieve gevolgen zijn voor het milieu en dat is natuurlijk niet zo. Visserij zal altijd negatieve effecten hebben en het gaat daarom om een verduurzaming ten opzichte van bestaande technieken.” 

Nederland bracht een aantal punten naar voren. Zo zou wetenschappelijk zijn aangetoond dat pulsvissen beter is voor het milieu. De boten gebruiken minder brandstof doordat pulsvisgerei lichter is en ook zou er sprake zijn van minder bijvangst. Maar volgens de rechter trapte de Nederlandse staat te snel op het gaspedaal. De wetenschap was het niet eens over de precieze gevolgen van het pulsvissen. Vanuit juridisch perspectief was het, volgens Schebesta, duidelijk dat de rechter zou worden overtuigd door deze punten.  

Toch betekent het oordeel niet dat er definitief een einde is gekomen aan de pulsvisserij. De onderzoeken naar het pulsvissen gaan nog altijd door. “Het is heel goed mogelijk dat het principiële totaalverbod in de toekomst weer opgeheven gaat worden of dat er versoepelingen komen”, zegt Schebesta. In de komende drie jaar komt er waarschijnlijk meer duidelijkheid over. 

Voor de Nederlandse pulsvissers is het dan veel te laat. Het merendeel van de vissers is gestopt met de pulstechniek. Op dit moment varen er nog ongeveer vijftien pulsvisboten en ook zij zullen er per juli mee moeten stoppen. Een verloren investering voor zo’n tachtig vissersboten.  

Nederland ging destijds enthousiast van start toen er geëxperimenteerd mocht worden met pulsvissen. Ieder Europees land mocht 5 procent van zijn vloot met pulskor laten vissen, maar Nederland vroeg en kreeg 10 procent van de Europese Commissie. Door nog een experiment te starten voer uiteindelijk rond de 30 procent van de Nederlandse vloot met pulskor.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat veel pulsvissers naar de rechter zijn gestapt om een claim in te dienen tegen de Nederlandse staat. Het ministerie van Landbouw heeft in het verleden veel te veel vergunningen verstrekt, is de redenering. In februari bepaalde de rechtbank in Den Haag al dat minister Schouten opnieuw moet kijken naar een schadeclaim van de pulsvissers. Eerder wees zij deze claim af. En ook in Rotterdam is VisNed namens 37 vissers een zaak begonnen tegen het ministerie. Het is nu afwachten of de vissers daar wel succes zullen behalen. 

De voorzitters van de Europese Commissie en de Europese Raad moeten met elkaar in gesprek om de plooien, de weerstand en de verschillen tussen de ambtelijke apparaten van de Raad en de Commissie glad te strijken. Dat is de analyse van oud-commissievoorzitter Jean-Claude Juncker, nu het stof rond de aanvaring in Turkije is neergedaald.

In Ankara ontmoette president Erdogan commissievoorzitter Von der Leyen en raadsvoorzitter Michel. Voor Michel was er een stoel, terwijl Von der Leyen het moest doen met een bankje aan de zijkant. #Sofagate was geboren en na aanvankelijke kritiek op Erdogan verschoof de verontwaardiging naar raadsvoorzitter Michel. Zijn team was immers bij de voorbereidingen aanwezig en had niet ingegrepen. Integendeel misschien. Het stof daalde neer op een Commissie en een Raad, die elkaar in het naar buiten toe vertegenwoordigen van de EU eerder naar het leven staan dan elkaar aanvullen.

In een gesprek met de NOS zegt Juncker dat de twee voorzitters vooral met elkaar in gesprek moeten. “Ik heb in mijn tijd met twee raadsvoorzitters gewerkt: Van Rompuy en Tusk. Dat ging niet altijd even makkelijk, maar door met elkaar in gesprek te gaan, losten we verschillen op.” Volgens hem was de stoelendans in Ankara een uitvloeisel van ambtenaren van de Commissie en van de raad die verschillende belangen hebben en soms met elkaar in een loopgravenoorlog verwikkeld zijn. De twee voorzitters moeten daarboven uitstijgen, anders loopt de machine vast.

Over die machine, het buitenlandbeleid van de Europese Unie, is Juncker ondubbelzinnig: “Volgens het protocol is de voorzitter van de Europese Raad nummer 1, die van de Commissie nummer 2. Ik heb me daar nooit aan gestoord. Maar beiden zijn nodig”, zegt Juncker, “want de Commissievoorzitter gaat over buitenlandse handel en de Raadsvoorzitter over diplomatie. Ze hebben elkaar nodig. Niet voor niets dat buitenlandcoördinator Borrell in de Europese Raad zit, maar ook vicevoorzitter van de Commissie is”.

Als er een goede verstandhouding is, werkt het en zijn er weinig onduidelijkheden. “Ik heb met Obama en Trump te maken gehad, en die wisten altijd precies wie ze moesten bellen. Meestal belden ze ons beiden.”

-       Wie dacht klaar te zijn met brexit, komt nog steeds bedrogen uit. Met name in Noord-Ierland is het spannend. De gesprekken tussen de EU (Maroš Šefčovič) en het VK (David Frost) eindigen met hetzelfde mantra dat we jarenlang hoorden. “We zijn er nog niet. De verschillen zijn groot. Beide partijen streven naar zo min mogelijk verstoring van de situatie in Noord-Ierland.” En net als toen lekte ook nu het menu van de maaltijd uit. 

-      De Europese Commissie wil bij toekomstige bestellingen van coronavaccins vooral inzetten op vaccins die gebruikmaken van de zogeheten mRNA-techniek, zoals bij Pfizer/BioNTech en Moderna. Dat heeft voorzitter Ursula von der Leyen gezegd.

-       Frankrijk wil de begrotingsregels van de EU aanpassen. De staatsschuld van EU-landen mag nu niet hoger zijn dan 60 procent van het bnp en het begrotingstekort niet hoger dan 3 procent. Frankrijk wil dit gaan veranderen zodra het voorzitter is van de EU volgend jaar, aldus Le Monde.

Woensdag lijkt een belangrijke dag te worden met de presentatie van de Groene Taxonomie en wetgeving om kunstmatige intelligentie te reguleren.