De problemen zitten bijvoorbeeld bij de onderhandelingen tussen de commissie, de raad en het parlement. Want wie denkt dat er in Europa grote eensgezindheid is over de covid-reispas, komt van een koude kermis thuis. Er zijn al twee driehoeksonderhandelingen (trilogen) geweest en toch zijn ze nog niet in de buurt van een akkoord. Als je het aan Europarlementariërs vraagt, is dat vooral te wijten aan de lidstaten.
Een van de obstakels is het voorstel om de coronatesten voor de covid-reispas gratis te verstrekken. D66-Europarlementariër Sophie In ’t Veld deed het voorstel een paar weken geleden, maar tot haar grote frustratie werken de lidstaten het plan tegen. Die maken zich zorgen over het prijskaartje dat hangt aan de gratis testen, want iemand zal die rekening moeten betalen. Maar volgens verschillende Europarlementariërs, die hierover ongekend eensgezind zijn, is dit een slecht argument van de lidstaten.
Vaccinatieplanning
Kijkend naar de vaccinatieplanning van de lidstaten moet in juli toch zeker de helft van alle volwassenen zijn gevaccineerd. Sommige landen willen dan zelfs alle volwassenen ten minste één prik hebben gegeven. “Als je echt gelooft dat iedereen gevaccineerd kan worden voor de zomer, dan gaat het om maar weinig mensen die zich nog hoeven te laten testen”, zegt Tineke Strik, Europarlementariër voor GroenLinks. Het hoeft dus allemaal niet zo duur te zijn.
Ook Nederland is tegenstander van het gratis maken van coronatesten. Het kabinet vreest dat het dan voor commerciële bedrijven niet meer rendabel zal zijn om deze testen uit te voeren. Volgens CDA-Europarlementariër Jeroen Lenaers zou dat kunnen komen doordat regeringsleiders niet staan te springen dingen gratis weg te geven zonder dat ze daar de credits voor krijgen. In ’t Veld ergert zich aan het “politiek potje armworstelen”. “Er ontstaat een grote ongelijkheid tussen mensen die zich gratis kunnen vaccineren, en mensen die zich niet gratis kunnen laten testen.” Niet alle landen vinden het gratis testen overigens een probleem. In bijvoorbeeld Frankrijk en Denemarken wordt al gratis getest. In Duitsland hebben inwoners een (beperkt) aantal gratis tests.
Zes weken later
Een ander obstakel is de wens van sommige landen om de covid-reispas later in te voeren. Zowel Duitsland als Spanje heeft deelstaten of regio’s die verantwoordelijk zijn voor het gezondheidsbeleid. De twee landen vrezen niet genoeg tijd te hebben om een federaal systeem op te zetten. Ze willen daarom na de invoering zes weken de tijd om de covid-reispas uit te rollen, maar hiermee zou de pas dus pas halverwege augustus overal inzetbaar zijn. Onacceptabel, vinden de twee Europarlementariërs. Toch verwacht Lenaers dat dit niet het punt zal zijn waardoor de pas vertraging op zal lopen. “Zo’n overgangsperiode hoeft niet te betekenen dat de covid-reispas nergens nog wordt ingezet.”
Maar er is nog een ander punt waarop de lidstaten lijnrecht tegenover de commissie en het parlement staan. Sommige lidstaten willen de mogelijkheid houden extra voorwaarden te stellen aan toeristen, zoals bijvoorbeeld een quarantaineperiode. Maar dit is onbespreekbaar voor het Europees Parlement. “Je kunt je afvragen wat de zin is van dit systeem als je nog aanvullende voorwaarden invoert. Wat is de waarde dan nog van de covid-reispas?”, zegt Strik.
Komende dinsdag is er weer een driehoeksonderhandeling. Of ze er dan uitkomen? In ’t Veld is sceptisch. “Het gaat niet om het beste beleid maar om het behouden van macht.” Lenaers en Strik verwachten dat het dinsdag erg laat zal gaan worden. Mochten ze er niet uitkomen dan komt het op het bord te liggen van de regeringsleiders die op 24 en 25 mei bijeenkomen in Brussel.
Privacy-chaos in Nederland
Als het systeem er is en de politieke discussie is afgerond, is Nederland er dan klaar voor?
In Nederland is er een opt-in: de gevaccineerde moet toestemming geven om de gegevens centraal te registreren. In veel andere landen valt er niets te opt-en. De koppeling met het bsn is er automatisch en dat maakt de uitgifte van een certificaat op basis daarvan natuurlijk een stuk eenvoudiger.