Mini-Orbán
Janja Hojnik is niet verbaasd. Ze is hoogleraar Europees Recht aan de universiteit van Maribor in Slovenië. “Ik verwacht meer van dit soort incidenten. Dit is waarschijnlijk het laatste presidentschap van Jansa in Slovenië, en hij wil bewijzen dat hij de touwtjes in handen heeft. Hij denkt dat dit de manier is.” Ook Peter Zerjarvic, EU-correspondent voor de Sloveense krant Delo is ervan overtuigd dat dit niet het laatste conflict is dat Jansa en de EU krijgen. “Alles waarbij Jansa politiek betrokken is, geeft gedoe.”
Mini-Orbán, is één van Jansa’s bijnamen. Hij is close met de Hongaarse premier. Toch laat de politieke situatie in Slovenië zich slecht vergelijken met die in Hongarije, meent journalist Peter Zerjarvic. “Jansa leidt een minderheidsregering. De coalitie is heel fragiel. Volgend jaar zijn er verkiezingen. Minder dan 30 procent van de Slovenen staat achter Jansa. Dat is echt een groot verschil met hoe stevig Orban in Hongarije in het zadel zit.” Rechtsgeleerde Hojnik is het met hem eens. “Dat Jansa premier is, komt vooral omdat de oppositie zo verdeeld is. De oppositie is gefragmenteerd en maakt vooral ruzie met elkaar. Jansa maakt daar handig gebruik van.”
Oorlog tegen de media
Paralellen tussen hoe de rechtstaat in Hongarije en Slovenië onder druk staat, zien ze wel. “Er is in ons land angst dat we de kant van Hongarije opgaan. De onafhankelijke media en de rechterlijke macht worden zwartgemaakt. Zo begon het in Hongarije ook. Maar ik ben er niet heel bezorgd over”, zegt Hojnik. “De meerderheid van de Slovenen heeft een hekel aan Jansa en wil deze kant helemaal niet op.” Peter Zerjavic deelt haar analyse. “Slovenië is een door en door liberaal land, heel homovriendelijk.” Toch sluit hij niet helemaal uit dat Jansa opnieuw premier wordt na de verkiezingen en dat de situatie in zijn land verder verslechtert op het punt van de rechtstaat.
Hij kan zelf meepraten over Jansa’s aanvallen op de vrije pers. De premier voert naar eigen zeggen een ‘
oorlog tegen de media’. Dat doet hij vaak en veel via Twitter, wat Jansa naast mini-Orban nog een andere bijnaam opleverde, ‘Maarschalk Tweeto’. “Ik zie mezelf helemaal niet als anti-Jansa”, zegt Zerjavic, “maar Jansa reageert werkelijk op alles wat hem niet bevalt in mijn artikelen. Hij noemt dat dan leugens of nep-nieuws. Ik heb door schade en schande geleerd er niet meer op te reageren, want je krijgt onmiddellijk een heel trollenleger op je af. Die trollen zijn heel agressief en ze vernederen je publiekelijk, dat wil je echt niet’.
Prestige
Hoe moet de EU omgaan met de recalcitrante Jansa? Volgens EU-rechtsgeleerde Hojnik is de voorzitter van de Europese Commissie goed begonnen door in haar speech tegenover de premier de eerste president van Slovenië te citeren. “Today dreams are allowed, tomorrow is a new day”, zei Ursula von der Leyen aan het begin en aan het eind van haar speech. Woorden die iedere Sloveen kent, omdat ze werden uitgesproken op 25 juni 1991 door Milan Kucan. Op die dag verklaarde Slovenië zich onafhankelijk van Joegoslavië.
“Dat heeft pijn gedaan”, zegt Zerjavic. “Want Kucan is een politieke tegenstander van Jansa. Dat Von der Leyen uitgerekend een van zijn grootste opponenten citeert, dat is echt opvallend. Voor Jansa betekent het voorzitterschap van de Europese Unie prestige. Met het oog op de verkiezingen wil hij de Slovenen laten zien dat hij gewaardeerd wordt door Von der Leyen en Charles Michel. Dat Frans Timmermans niet met hem op de foto wil, en dat Von der Leyen, een partijgenoot nota bene, hem bekritiseert, dat vindt hij zeker niet leuk. Maar het is goed dat het gebeurt, je kan geen concessies doen aan fundamentele rechten.”