Brussels Peil - Spoken

Alleen al het woord zorgt voor koude rillingen en nachtmerries bij veel politici en economen; inflatie. Maar is er wel inflatie? Of valt het allemaal wel mee? De meningen verschillen.

En dan hebben we ook nog nieuwe plannen waardoor de EU meer macht zou krijgen bij een volgende pandemie.

Macht daar draait het ook om bij de verkiezing van een nieuwe voorzitter voor het Europees Parlement. Het wordt een vrouw, maar de partij is nog onzeker.

Welkom bij een nieuwe nieuwsbrief.

Wat is dat toch met de inflatie? Loopt het niet uit de hand? Gaat de rente omhoog? Kortom is het inflatiespook weer aanwezig?

Afgelopen week werden we verrast door de nieuwe inflatiecijfers: 5,6 procent in Nederland, en 4,9 procent in de hele Eurozone. In twintig jaar is het tempo van prijsstijgingen niet zo hoog geweest. Moeten we ons zorgen gaan maken? En wordt het niet eens tijd dat de ECB op de monetaire rem gaat trappen en de rente gaat verhogen?

Deze inflatiegolf komt in een verrassend vroege fase van economisch herstel. Dat is mede het gevolg van de ontregelende werking van de coronacrisis op productie- en transportketens – zie bijvoorbeeld de sterk gestegen tarieven voor containervervoer. Maar daarbovenop zijn het vooral de sterk gestegen energieprijzen die het algemene prijsindexcijfer omhoogstuwen.

De meeste deskundigen gaan ervan uit dat de inflatie rond de jaarwisseling gaat pieken, en in de tweede helft van volgend jaar weer in rustig vaarwater terecht komt.

De linker grafiek – die is ontleend aan de OECD Economic Outlook die afgelopen week uitkwam – laat dat zien. De rode lijn geeft de prijsstijgingen aan waarmee onze huishoudportemonnee in de Eurozone wordt geconfronteerd. De blauwe lijn is wat we noemen: de kerninflatie in de Eurozone. Daar staat niet alles in, want de prijsstijgingen van voedsel, energie, alcohol en tabak worden buiten beschouwing gelaten. In de projectie van de OECD komt de rode lijn van de feitelijk ervaren inflatie tegen eind volgend jaar weer samen met de blauwe lijn van de kerninflatie – vlak onder de twee procent per jaar. En dat is een belangrijk getal, want de Europese Centrale Bank heeft als doestelling een inflatie van twee procent per jaar.

De ECB komt later deze maand met een nieuwe inflatieraming, dan weten we meer. Maar tot voor kort heeft de Centrale Bank systematisch het inflatietempo overschat. Ze gingen uit van een stijging met anderhalf tot twee procent, terwijl de feitelijke inflatie jarenlang gemiddeld rond de één procent bleef hangen.

Die traditie is nu doorbroken. Bij de laatste raming, in september dit jaar kwam de bank tot de volgende inflatieramingen:

De verwachting is dat de cijfers voor dit en volgend jaar opwaarts worden bijgesteld. Maar de ECB zal de koers niet drastisch wijzigen zolang men denkt dat de inflatie op termijn daalt richting de twee procent volgend jaar en ook in 2023 op dat percentage zal uitkomen.

De ECB wil niet het risico lopen om het economisch herstel in de Eurozone onnodig te verstoren. De rechtergrafiek laat zien dat de economische groei in de Eurozone (donkerrode lijn) bijna in de pas loopt met de VS (groene lijn), en beter herstelt dan een jaar geleden werd verwacht (de lichtrode lijn). Maar ramingen bieden geen zekerheid; niet alleen Corona, maar ook hardnekkige inflatie in de vorm van een loonprijsspiraal (hogere lonen zorgen voor meer inflatie gevolgd door opnieuw loonsverhogingen) of geopolitieke spanningen kunnen roet in het eten gooien.

Daar beginnen ze er anders tegen aan te kijken. De voorzitter van de Federal Reserve - Jerome Powell - verklaarde in de Senaat dat hij het woord transitory (van voorbijgaande aard) niet meer zal gebruiken.

De hoogste baas van de Amerikaanse bank wil dan ook dat de corona steunmaatregelen snel worden afgebouwd en hij sluit een renteverhoging ergens in het voorjaar van volgend jaar niet uit.

Zover is Christine Lagarde, de baas van de ECB nog niet. Tegen de Duitse Süddeutsche Zeitung zei ze:

Het is volgens Isabel Schnabel, het Duitse directielid van de ECB, de verkeerde soort waar we momenteel mee te maken hebben. Het zorgt niet voor meer geld in het loonzakje van de gewone mensen, maar spekt de bankrekening van de oliesjeiks (de energieprijzen zijn enorm gestegen).

De komende weken zal het dansen op een dun koord worden voor de monetaire en politieke leiders. Nederland, maar vooral Duitsland gruwt van een hoge inflatie. De herinnering aan Weimar (de tijd van gierend hoge inflatie in Duitsland) is nog steeds levend. Maar een beetje inflatie is voor de zuidelijke lidstaten wel lekker, de inflatie houdt de schuldberg in bedwang.

De ministers van Financiën gaan er binnenkort wat van vinden en de Europese leiders bespreken tijdens hun top over twee weken de energieprijzen en dus ook de inflatie.

En dan ligt er ook nog een discussie over de macht van een nieuw Europees instituut op de leiders te wachten. HERA; de nieuwe EU-autoriteit voor paraatheid en respons inzake noodsituaties op gezondheidsgebied (Health Emergency Preparedness and Response Authority).

Een kleine knipoog naar de Griekse mythologie, de zus en echtgenote van de machtige Zeus. Godin van het huwelijk en de vruchtbaarheid, maar ook iemand die het kon laten donderen. Maar goed deze HERA gaat over hele andere zaken.

Het is het antwoord van de Europese Commissie op de corona-uitbraak. Eigenlijk het antwoord op alles wat niet goed ging; van het ontwikkelen van de vaccins met geld uit Brussel, de inkoop, de mondmaskers en de uiteenlopende maatregelen die de lidstaten namen. HERA moet in de toekomst zorgen voor vaccins, als er een nieuwe pandemie uitbreekt. Maar ook toezien op de productie van die nieuwe geneesmiddelen; de verdeling ervan over de lidstaten. En vooral in de eerste fase bij een uitbraak voldoende beschermingsmiddelen als mondkapjes, handschoenen en maskers voorradig hebben; uitzonderlijke bevoegdheden dus.

Het is een idee van de voorzitter zelf. Ursula von der Leyen, zelf arts, kondigde het met trots aan tijdens de Europese Troonrede (State of the Union) dit jaar.

Het gaat over de macht die het nieuwe instituut krijgt. Volgens het Europese verdrag (Lissabon) is gezondheidszorg geen terrein waar de Europese Unie iets over te zeggen heeft. Het is een beetje coördineren, elkaar helpen als het nodig is, maar verder moeten de landen hun boontjes nationaal doppen. Maar de pandemie zorgt voor nieuwe plannen en nieuwe discussies over wat wel en wat niet Europees gedaan moet worden.

Zo is er een discussie over het EU-agentschap dat we vooral kennen van de kaarten met de kleurtjes, waarop staat hoe het gesteld is met de coronabesmettingen in een land; ECDC oftewel het Europees Centrum voor ziektepreventie en bestrijding. Dat in Stockholm gevestigde agentschap krijgt meer macht.

Dat zorgt voor enthousiaste reacties bij de Europese Commissie. “Een stap op weg naar een sterkere Europese gezondheidsunie”, wordt het genoemd. De Sloveense minister Janez Poklukar die momenteel voorzitter is zegt dat de “pandemie heeft laten zien dat we behoefte hebben aan meer coördinatie, waarbij een sterker mandaat voor het ECDC een stap in de goede richting is.”

En zo is de redenering het ECDC is slechts een klein stukje van de puzzel. Je hebt ook regels nodig voor een nieuwe pandemie, waarbij een Europese autoriteit de touwtjes stevig in handen kan nemen.

Ja en dus ging dat niet ongemerkt voorbij in Brussel. Nederland en een aantal andere landen moeten er niet aan denken dat HERA tijdens een pandemie het opeens voor het zeggen gaat krijgen. Landen hebben dan niks meer te zeggen over waar ze medicijnen kopen, waar de grondstoffen vandaan worden gehaald. Het is de Europese Unie die rechtstreeks met fabrikanten onderhandeld, en die de regels gaat bepalen. Dat doen ze overigens wel nadat de ministers in de Raad daar toestemming voor hebben gegeven.

De Europese Commissie werpt tegen dat het uiteindelijk de EU-leiders zijn die beslissen of ze wel of niet akkoord gaan, maar dat je wel bevoegdheden nodig hebt, omdat het anders het zoveelste tandeloze instrument wordt van aanbevelingen die je makkelijk naast je neer kan leggen.

Samenwerken vindt premier Rutte een goed idee. Hij wil ook tijdens elke ontmoeting, die hij heeft met andere EU-landen, de stand van zaken bespreken. “Goed op elkaar afstemmen”, noemt hij het. Maar aan bijvoorbeeld een extra top over de nieuwe Omikron-variant had hij geen behoefte. “Nederland heeft dat succesvol voorkomen”, klonk het deze week in Brussel.

Daarvoor werd een diplomatiek handigheidje uit de kast gehaald. De leiders spreken bijna nooit in detail over een onderwerp. De discussies worden goed voorbereid. Het is niet zo dat ze bij het kruisje moeten tekenen, maar de details worden door de ministers en de ambtenaren uit de landen doorgenomen en daarna wordt het debat op hoofdlijnen door de leiders gevoerd.

Komende week vergaderen dus de ministers van volksgezondheid, met namens Nederland Hugo de Jonge, over de kwestie en daarna dus pas de leiders. Tot teleurstelling overigens van de voorzitter van de Europese Raad de Belg Charles Michel. Hij had al opgeroepen tot een extra Europese Top. Zo zouden de EU-landen hun aanpak op elkaar kunnen afstemmen.

En hoe ze in Brussel een politieke nederlaag omschrijven? “Na een grondige evaluatie en consultatie ziet hij daarvan af.”

De sociaaldemocraten zijn ook bezig met een grondige evaluatie en consultatie. Het gaat over het voorzitterschap van het Europees Parlement. De worsteling gaat over democratie, afspraken, vrouwen en achterkamertjes.

De christendemocraten (EVP) kozen vorige week Roberta Metsola als kandidaat om de Italiaanse sociaaldemocraat David Sassoli op te volgen als voorzitter van het Europees Parlement. En nu is het aan de sociaaldemocraten om hun knopen te tellen.

Durven ze het aan om met een eigen kandidaat te komen? Ze schenden daarbij de afspraken die zijn gemaakt, want net na de verkiezingen werd afgesproken dat halverwege de periode (dus na twee en een half jaar) de christendemocraten de voorzitter mochten leveren. Maar er is veel veranderd zeggen ze bij de sociaaldemocraten. De EVP heeft minder zetels (De Hongaren van Fidesz verlieten de beweging); de eurogroep ging verloren voor de sociaaldemocraten en ze wonnen de verkiezingen in een aantal landen waaronder Duitsland.

Dat lijkt niet waarschijnlijk. De ketting rokende Italiaan, die zich vaak moet laten vervangen als voorzitter, is een witte oudere man; waar het parlement toch graag een jonge vrouw als voorzitter ziet. De sociaaldemocraten hebben drie vrouwen in huis die wellicht kansrijk zijn.

Komende week kiezen de sociaaldemocraten hun kandidaat, waarbij ze niet alleen kijken naar de genderkwestie, maar ook naar de standpunten van de kandidaten. Alle drie de vrouwen zijn pro-abortus. “Dat is wel belangrijk voor onze groep”, zei Mohammed Chahim (PvdA) al. Maar ook bij de liberalen en De Groenen die de doorslag kunnen geven is dat een belangrijk argument om niet meteen te volksdansen bij het idee dat Roberta Metsola van de EVP voorzitter zou worden.

De liberalen hebben laten weten niet met een eigen kandidaat te komen. De Groenen denken nog na en bij de conservatieven (ECR) wordt gespeculeerd over Assita Kanko. Zelf moet ze er wel om lachen. “Mijn kleur is goed, ik ben vrouw; je zou zeggen onverslaanbaar.”

Een tegenvaller voor Polen en Hongarije. De advocaat-generaal van het Europees Hof van Justitie verwerpt namelijk het beroep dat Polen en Hongarije aantekenden tegen het besluit dat de Europese Commissie geld kan inhouden als landen zich niet aan de regels houden.

Nou is de conclusie van de advocaat-generaal niet bindend voor de rechters van het Hof van Justitie, maar die volgen vaak wel. Daarom is de uitspraak een tegenslag voor Polen en Hongarije. Meer hier.

***** Er komt een nieuwe spoorlijn van China naar Finland. De trein zal door Kazachstan, Rusland, Wit-Rusland en de Baltische Staten rijden. Waar de treinreis in het verleden tien dagen duurde, doet de trein er in de toekomst nog maar zes dagen over. Drie keer sneller dan zeetransport en veertig keer goedkoper dan door de lucht, zo zegt een woordvoerder van de nieuwe onderneming. Lees meer hier.

***** Frans Timmermans zet de deur op een kier voor het gebruik van genetisch gemanipuleerd materiaal. In een speech deze week gaf hij aan dat op die manier sommige planten een betere weerstand krijgen tegen plagen en ziektes, maar ook dat rassen die goed tegen droogte kunnen, behulpzaam kunnen zijn bij het aanpassen aan de gevolgen van de klimaat verandering. “Er zijn ook goede voorbeelden van verminderd gebruik van natuurlijke hulpbronnen of meststoffen.” Hij noemde het veelbelovend, maar dat betekent niet dat er geen andere manieren zijn. De Europese Commissie is nog aan het nadenken over op welke manier genetisch gemodificeerde organismen kunnen worden toegestaan en onder welke voorwaarden. Lees de toespraak van Timmermans hier of kijk hier naar de hele bijeenkomst.

Het boek Het Brusselse Moeras is uit; over de ijdele topdogs, de binnenwippers, de getergde idealisten, de stagiaires en de politieke sjacheraars, levend onder de rook van het kolossale Berlaymont, het commissiegebouw waar de macht zetelt. Wie de presentatie wil zien met onder andere Diederik Samsom (Chef kabinet Timmermans), Assita Kanko( N-VA), Michel Hoogeveen (Ja21), Bas Eickhout (Groen Links) en Rob Heirbaut (VRT) moet op het YouTube filmpje hierboven klikken of hier. Het boek kopen kan natuurlijk ook. In de boekhandel of online. Leuk voor de feestdagen.

Elke dag is er vers nieuws over Nederland en Europa te lezen via onze site Brusselsenieuwe. Maar misschien heeft u niet alles gelezen. Daarom hier een kleine selectie.

+++ Eerst een taalding. Vroeger maakte het uit of je zalig of gezegend kerstfeest zei, maar er zijn nog meer mogelijkheden. Noem het gewoon feestdagen. Dat schreef de Europese Commissie in het nieuwe taaladvies voor ambtenaren. Cancelt de EU hiermee kerst? Nou, nee, maar niet iedereen in Europa viert kerst, aldus de Maltese Eurocommissaris voor gelijkheid Helena Dalli. Feestdagen is inclusiever. Toch trekt ze het advies terug. Er is te veel commotie.

Het taaladvies stond in een onlangs verschenen document van de Commissie dat zich focust op correcte en inclusieve communicatie. Het document bestond al, maar was aan vernieuwing toe volgens Dalli. Het advies tijdens het schrijven van de herziene versie was ‘ga er niet van uit dat iedereen in de Europese Unie christen, blank en getrouwd is’. Lees het hele verhaal hier.

+++ Het staat voor Innovatie, Investering en Interregionaal, drie keer een i en dus wordt het programma i3 genoemd. Het is een nieuwe pot met geld in Brussel voor ondernemers en startups, met name om nieuwe initiatieven te helpen voet aan de grond te krijgen. In totaal is er 570 miljoen euro beschikbaar.

Een speciale groep met deskundigen zal beoordelen of de plannen aan de criteria voldoen. Zoals bij alle nieuwe subsidies dezer dagen, moeten de plannen groen zijn om in aanmerking voor geld uit Brussel te komen. Bovendien moet het helpen bij de digitale transitie. Wanneer een idee ook nog eens een achtergestelde regio vooruit helpt dan is de subsidie bijna binnen. Ook grensoverschrijdende projecten hebben een grotere kans op geld. Lees hier verder.

+++ Het vasthouden van koolstof (CO2) op het boerenland wordt soms bemoeilijkt door de huidige Europese regels, aldus een aantal Nederlandse ‘koolstofboeren’. De landbouworganisaties schreven een rapport over de mogelijkheden en belemmeringen. In het rapport laten boeren met voorbeelden uit de praktijk zien waar zij tegenaan lopen en waar de knelpunten zitten in het beleid van de Europese Commissie. Het hele verhaal hier.

+++ Nieuwe migratieregels, omdat de huidige niet voldoen. Het Europees Parlement doet een poging. Rapporteur López Aguilar presenteerde nieuwe voorstellen. Zo moet er binnen de Europese Commissie een nieuwe functie komen voor een ambtenaar die gaat over de coördinatie en herverdeling van migranten. De herverdeling van migranten over de Europese lidstaten zal moeten gebeuren met een verdeelsleutel. Deze is gebaseerd op: het bruto nationaal product van het land, bevolkingsaantal en de werkgelegenheidsgraad. Lees meer hier.

+++ Vogels vaccineren mag niet. Maar het zou wel moeten, vindt Nederland. Niet tegen corona maar tegen de vogelgriep. Elk jaar moeten er weer dieren worden geruimd omdat ze van trekvogels die overvliegen de vogelgriep hebben gekregen. Inenten helpt en zorgt voor minder dierenleed en is financieel ook nog eens aantrekkelijk.

Nederland gaat nu onderzoeken of vaccineren tegen de vogelgriep mogelijk is. Dat blijkt uit een kamerbrief van minister van landbouw Carola Schouten. Samen met de pluimveesector en de Dierenbescherming inventariseert het ministerie van Landbouw aan welke randvoorwaarden vaccins moeten voldoen. Ook in Brussel probeert minister Schouten de handen voor vaccinatie op elkaar te krijgen. Lees het hele verhaal hier.

+++ En dan nog één ding. We willen graag een leuke playlist maken voor de kerstdagen met Europese muziek. Maakt niet uit of het Lets, Hongaars, Spaans, Frans, Oostenrijks, Deens, Vlaams (Waals) of Nederlands is. Enige voorwaarde het moet muziek uit één van de 27 lidstaten zijn. Stuur je favoriet in via deze link of naar ons redactieadres.

Dat was het weer voor deze week. Volgende week zondag ben ik er weer. Tot dan en in de tussentijd ga naar de site voor het laatste nieuws.