Brussels Peil - Een tragedie

De stemming in de wandelgangen van Straatsburg was niet om vrolijk van te worden. Politici die doorgaans het vredesproject Europa roemen spraken somber over een misschien niet te vermijden oorlog in Oekraïne. President Macron nam woorden als tragedie in de mond.

Verder een kijkje achter de schermen bij de verkiezing van een nieuwe voorzitter. En er moeten niet alleen meer laadpalen komen voor elektrische auto’s, er moet ook één systeem komen om te betalen voor het laden.

Veel leesplezier. voor dagelijks nieuws blijf ons volgen via de website of twitter.

De Franse president Emmanuel Macron wil niet lijden onder keuzes die andere mogendheden maken. Hij wil met Europa een vuist maken, aan tafel zitten met Poetin en uiteindelijk spreken over een nieuwe orde van veiligheid en stabiliteit. Wat die orde precies is liet hij tijdens zijn speech in het Europees Parlement nog een beetje in het midden.

Formeel kwam Macron de Franse plannen voor het voorzitterschap toe lichten, maar iedereen wist dat hij in Straatsburg de campagne begon. In de stad heerste de dagen en uren voorafgaande aan de speech een vreemd soort opwinding. Franse politici vroegen aan elkaar of de president ook in de stad zou slapen. De pakken, jurken, stropdassen en mantelpakken werden nog eens extra geborsteld en iedereen ging er goed voor zitten. De president had aangegeven dat hij in discussie wilde met de zaal.

In veel fracties was het een gevecht geworden wie een vraag mocht stellen aan meneer de president; met veel teleurgestelde gezichten bij de politici die buiten de boot waren gevallen. Maar dan was er altijd nog de selfie. Kwestie van op tijd in de zaal zitten, naar voren lopen als de president binnenloopt en hopen dat hij even op je afkomt en een kleine boks (de nieuwe hand) geeft.

Mohamed Chahim van de PvdA stond ook vooraan, maar bij hem ging het mis. De camera werkte niet, met als gevolg geen selfie. Chahim was zo met z'n toestel bezig, hopende dat de techniek op het laatste moment alsnog zou ontwaken, dat hij de boks die de president tegen z'n al uitgestoken hand gaf, nauwelijks opmerkte. Kijk hier voor het filmpje.

Nadat Macron zijn punten had gemaakt. “Het einde van de rechtstaat is het begin van de willekeur. Als we dat doen gaan we terug naar de donkere tijden van de geschiedenis. En de rechtstaat is niet door Brussel uitgevonden.”

En zijn plannen had opgesomd: “We maken de eerste wet ter wereld tegen ontbossing. Er komen strenge regels voor de CO2 uitstoot voor bedrijven van buiten de Europese Unie. We zetten massaal in op waterstof.”

Was het tijd voor de vragen. Manfred Weber van de christendemocraten (EVP) begon nog netjes door te zeggen dat hij blij is dat er wat te kiezen valt in Frankrijk nu Valérie Pecresse (die tot zijn politieke familie behoort) zich kandidaat heeft gesteld. Maar de toon veranderde toen ​​Yannick Jadot van de Groenen, kandidaat voor het presidentschap op het spreekgestoelte klom. Hij nam niet de moeite om de zaal in te kijken, maar draaide een kwart slag, zodat hij al zijn woorden in het gezicht van Macron kon zeggen. De boodschap was dat de president niks doet aan het klimaat en de vluchtelingenkampen in Calais een schande zijn.

Nadat ook andere politici de president op veelal binnenlandse politieke punten hadden aangevallen was de maat voor de nieuwe voorzitter Metsola vol. “Dit is geen nationaal Frans debat.”

Ook een aantal Nederlanders voerden het woord. Agnes Jongerius (PvdA), die eveneens de draai richting Macron had gemaakt, sprak over het minimumloon. En Esther de Lange (CDA) wees de president op het breken van de begrotingsregels. “Frankrijk moet het goede voorbeeld geven en zich aan de regels houden”, was haar boodschap.

Kijk (en luister) hier naar mijn analyse op nporadio1 in Nieuwsweekend.

Terug naar de grote geopolitiek. Wat kan de Europese Unie? Welke vuist valt er te maken? Hoe kan het dat de grootste interne markt, zo weinig kan afdwingen?

De crisis rond Oekraïne confronteert de Europese Unie weer eens met haar zwakheden in een geopolitieke wereld. Daarin komt het aan op slagvaardigheid, strategisch denken én de inzet van machtsmiddelen. Daarin blinkt de EU bepaald niet uit.

Het belangrijkste machtsmiddel waarover de Europese Unie beschikt is de (toegang tot de) interne markt. Eén set regels voor 27 landen en 450 miljoen consumenten, dat maakt de EU tot een economische grootmacht. Die positie kan zij, onder meer via de handelsovereenkomsten, inzetten als hefboom om haar waarden en normen in de wereld hoog te houden.

In dit verband wordt gesproken over The Brussels Effect: de normen die de EU op de interne markt hanteert voor onder meer consumentenbescherming, milieu en veiligheid worden in veel derde landen als standaard overgenomen. De nieuwere handelsakkoorden die de Europese Unie sluit, bevatten bovendien bepalingen over de naleving van internationale afspraken over arbeidsrechten, mensenrechten en milieu.

Het nieuwe coalitieakkoord wil daarop inspelen. “Nederland voert een actief handelsbeleid, waarbij handels- en investeringsverdragen (zoals CETA) een belangrijk instrument zijn. Bij deze verdragen zetten we in op hoge standaarden voor eerlijke productie, mensenrechten, voedselveiligheid, duurzame groei en klimaat.”

Nu wil de ratificatie van CETA – het brede economische en handelsverdrag met Canada – in Nederland nog niet erg vlotten. Het Europees Parlement en dertien lidstaten hebben CETA inmiddels goedgekeurd, maar bij ons stokt de besluitvorming in de Eerste Kamer. Bij Mercosur – de overeenkomst met Argentinië, Brazilië, Paraguay en Uruguay – is aanpassing nodig om milieu en bossen beter te beschermen (vooral tegen de Braziliaanse president Bolsonaro). En wie denkt bij vernieuwing van het handelsakkoord met Chili – leverancier van lithium en kobalt – aan de kansen om de strategische autonomie van de Europese Unie te versterken?

De nieuwe regering wil zich inzetten voor een slagvaardiger EU. Dat is een loffelijk streven, maar de suggestie om waar nodig ook op het gebied van handel met kopgroepen tot oplossingen te komen, is heel wonderlijk. Wat blijft er dan over van een gemeenschappelijk handelsbeleid en van de eenheid van de interne markt? 

De sleutel voor een slagvaardiger Europese Unie ligt vooral in de lidstaten. Een van de dingen die Nederland nu kan doen is de ratificatie van CETA afronden. Dat vraagt om een reële inschatting van wat je met handelsverdragen kunt bereiken. Handelsovereenkomsten vormen een effectieve hefboom om je normen en waarden te beschermen – maar dat is wat anders dan de ontwikkelingen in een derde land naar je hand te zetten. En op de lijst van bondgenoten buiten Europa die onze fundamentele waarden delen, staat Canada heel hoog.

De vraag die maandag op tafel ligt bij de ministers van Buitenlandse Zaken in Brussel is: kunnen we zonder de energie van de Russen. Minister Hoekstra van Buitenlandse Zaken komt zuchtend en steunend tot de conclusie dat Europa geheel in de greep van Rusland is. “Meer dan veertig procent van de energie (gas en olie) wordt door Rusland geleverd. We zijn enorm afhankelijk”, aldus de minister.

Hij vindt het ongemakkelijk voelen. “Je bent dus afhankelijk van een land waar je heel fundamentele kritiek op hebt. Dat maakt elk besluit om tot sancties over te gaan enorm lastig.”

En toch heeft de minister het over een fors en stevig pakket maatregelen dat klaar ligt. “Op de lange termijn moeten we inderdaad minder afhankelijk worden, maar daar hebben we nu niks aan.”

Het Europees Parlement was ondertussen deze week vooral met zich zelf bezig. Halverwege de zittingsperiode, dus na twee en een half jaar, worden de kaarten opnieuw geschud en alle baantjes verdeeld. De top-job; voorzitter van het Parlement ging geheel in lijn met de afspraken naar de christendemocratische Roberta Metsola uit Malta.

En daar wringt meteen de schoen, want wie zich niet aan de afspraken houdt, wordt genadeloos afgestraft door de twee grote blokken; de christendemocraten en sociaaldemocraten. De Groenen werden voor een deel bij de verkiezing van de ondervoorzitters weggestemd, nadat ze het hadden gewaagd om met een eigen kandidaat voor het voorzitterschap te komen. En bijna vielen de liberalen (Renew) uit de boot, omdat een aantal leden zich niet aan de afspraak wilden houden.

De sociaaldemocraten wilden meer invloed en eisten een extra ondervoorzitter. Via een normale stemming zou dat niet lukken, dus werd besloten om de manier van stemmen te veranderen. Normaal worden de banen verdeeld via de methode D'Hondt, waarbij ook kleine partijen een kans krijgen om voorzitter van een commissie of zelfs ondervoorzitter van het parlement te worden. Lees hier hoe het exact werkt (geschreven door Jeroen Lenaers CDA).

Bovendien sloten de christendemocraten, sociaaldemocraten en liberalen een nieuw coalitieakkoord, waarin ze opnieuw beloofden om Frans Timmermans te steunen met z'n klimaatplannen, maar ook opnieuw vastlegden dat er niet gesjoemeld kan worden met de regels van de rechtstaat. En speciaal voor de liberalen werd opgeschreven dat er zogenoemde transnationale lijsten komen (waarbij je als kiezer je stem kan uitbrengen op kandidaten uit een ander land). En dat de voorzitter van de Europese Commissie voortaan gekozen wordt (de spitzenkandidaat).

Zoals altijd bij dit soort afspraken gaat het wel eens mis. Zo hadden de liberalen geen zin om een vertegenwoordiger van de Europese conservatieven (ECR), waar de SGP en JA21 bij zijn aangesloten, te kiezen. In de fractie brak voor de eerste stemronde bijna een opstand uit, waarbij het verleden er veelvuldig bij werd gehaald en verwijzingen naar familieleden die in de oorlog hadden gevochten.

De pleidooien van fractievoorzitter Stéphane Séjourné, dat de liberalen er een extra vicevoorzitter door zouden krijgen, waren aan dovemans oren gericht. Totdat na de eerste stemronde bleek dat de liberalen naast alle posities zouden grijpen. “De stemming sloeg helemaal om. Geen stoere verhalen meer over die verschrikkelijke ECR mensen. Iedereen deed braaf wat er werd opgedragen”, vertelt een aanwezige.

Uiteindelijk zijn de Groenen de grote verliezers. Ze verliezen een van hun vicevoorzitters, omdat die zetel, volgens de afspraak naar de ECR gaat.

De vicevoorzitters vormen samen met voorzitter Metsola het zogenoemde bureau. Daar zit trouwens ook de ambtelijke leiding van het parlement bij (secretaris-generaal Klaus Welle). Dat orgaan neemt belangrijke besluiten: bijvoorbeeld of de parlementsleden bonnetjes moeten inleveren over gemaakte onkosten of dat ze gewoon elke maand een bedrag krijgen. Maar ook over de verdeling van onderwerpen vallen daar besluiten.

Waar vallen de batterijen onder? Is dat milieu, is dat interne markt? Dat lijken futiliteiten, maar de commissie die een onderwerp behandelt, neemt het voortouw, hanteert de pen bij het schrijven van een rapport en zet zo de toon.

In het bureau is de stemverhouding nu veranderd. De sociaaldemocraten hebben er een zetel bij, maar wat de betekenis daarvan is daarover verschillen de meningen. De sociaaldemocraten denken dat ze met de liberalen van Renew een (linkse) meerderheid hebben, maar de liberalen zijn van de afdeling niet links of rechts.

Komende week worden trouwens alle coördinatoren bij de verschillende groepen benoemd (gekozen). Kortom de carrousel draait nog een week op volle toeren, daarna is het de bedoeling dat de rust weerkeert.

Het wordt het voorjaar van de groene wetten. Het Europees Parlement kijkt naar hoe het verder moet met de luchtvaart, de CO2 uitstoot, auto’s en ook de laadpalen. Carolien Nagtegaal (VVD) is rapporteur laadpalen.

Ze vertelt het verhaal van haar zomervakantie richting Zuid-Frankrijk. Haar elektrische auto heeft een laag bereik en moet om de 220 kilometer even bijtanken. Maar dat ging ze niet redden -want te weinig laadpalen - en dus heeft ze uiteindelijk de oude - vervuilende - Saab gepakt om naar de zon te rijden.

Er zijn niet alleen niet genoeg laadpalen, er is ook een probleem met het betalen. Bij gewone benzine of diesel moet je aan de kassa of pomp betalen, maar bij elektrische auto’s gaat dat anders. “Ik heb een plastic hangertje aan mijn sleutel hangen en dat stop ik in de laadpaal. Maar in een Frans dorp werkt dat niet. Sommige laadpalen hebben een heel eigen betaalsysteem. Er zijn echt heel veel verschillende systemen, dat moet beter, want de consument wil makkelijk kunnen afrekenen.”

En dan is er nog het probleem van de elektriciteit zelf. In lang niet alle regio’s is er voldoende stroom om oplaadpalen te kunnen installeren. “Ik heb het al onderweg naar Straatsburg. Wanneer er vier auto’s langs de weg van Brussel naar Straatsburg laden duurt het gemiddeld vijf minuten langer dan wanneer ik alleen aan de laadpaal hang.”

Nagtegaal wil ook werk maken van het zogenoemde smart laden (smart-charging). Tijdens het koken kan je dan elektriciteit uit je auto, die toevallig net vol zit, gebruiken. En ‘s nachts zorg je dat de auto wordt opgeladen.

De auto van de toekomst kan volgens de VVD-politicus nog veel meer. “Je moet de auto opladen, maar de auto kan dus ook elektriciteit terug geven. Neem een parkeergarage onder een stadion; de auto’s geven elektriciteit voor de lichtinstallatie tijdens de voetbalwedstrijd of het concert. Ook daar ga ik aanbevelingen voor doen.”

Het rapport moet in april klaar zijn om in stemming te worden gebracht. Komende weken gaat ze met alle betrokken partijen spreken.

***** Niet alleen Nederland heeft te maken met het ruimen van kippen en andere vogels vanwege de vogelgriep. Ook Franse pluimveehouders moeten hun dieren ruimen. De ruiming heeft met name grote gevolgen voor de foie gras-industrie. Lees meer hier.

***** De Balkan loopt leeg. Kroatië heeft de afgelopen jaren bijna tien procent van zijn bevolking zien vertrekken. Een demografische ineenstorting wordt het genoemd. Het gaat trouwens niet alleen om bouwvakkers die vooral naar Duitsland trekken. Veel mensen werken in Oostenrijk (vooral Weense bakkerijen), maar heel veel jonge IT-specialisten zijn over heel Europa uitgewaaierd. Lees meer hier.

***** Eerst had Forum voor Democratie vier leden in het Europees Parlement. Dorien Rookmakers vertrok al meteen na de verkiezingen en ging als zelfstandige verder. Rob Roos, Rob Rooken en Michiel Hoogeveen stapten niet lang daarna over naar JA21 en nu is Marcel de Graaff die voor de PVV in het Europees Parlement was verkozen, overgestapt naar Forum voor Democratie. Of het een aanwinst is voor de partij zal moeten blijken. De afgelopen periode was De Graaff niet veel aanwezig in het parlement. Lees hier zijn beweegredenen om over te stappen.

***** Sinds eind vorig jaar mogen er geen cryptomunten meer worden gemaakt in Kosovo. Cryptomining was vrij populair, omdat de energie gratis tot spotgoedkoop was. Vooral in het Servische noorden was cryptomining een goudmijn. De lokale autoriteiten innen al geruime tijd geen elektriciteitsrekeningen, zodat iedereen die cryptomunten wil maken z'n gang kan gaan. Maar het is nu allemaal formeel verboden. Lees meer hier.

***** De Hongaarse minister van Justitie Judit Varga vindt dat Europees links zich niet moet bemoeien met de verkiezingen in haar land. Ze reageerde op een brief die 62 leden van het Europees Parlement hadden gestuurd naar de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) met het verzoek om een ​​volledige missie om toezicht te houden op de Hongaarse verkiezingen. De regeringsgezinde site Hungary Today noemde de ondertekenaars bekende Soros-aanhangers. Lees meer hier.

***** De verkiezing van een nieuwe Italiaanse president begint deze week op maandag. Politico heeft een handig overzicht gemaakt over hoe het gaat en wanneer er in Rome witte rook te zien is. Lees hier.

Elke dag is er vers nieuws over Nederland en Europa te lezen via onze site Brusselsenieuwe. Maar misschien heeft u niet alles gelezen. Daarom hier een kleine selectie.

+++ In Straatsburg heeft het parlement een rapport aangenomen over diertransport met nieuwe eisen voor het vervoer van dieren. Het is het resultaat van anderhalf jaar onderzoek door een speciale enquetecommissie. Bijzonder is dat de initiatiefnemer en ondervoorzitter van die commissie, Anja Hazekamp, uiteindelijk tegen stemde. Waarom dat legt ze hier uit.

+++ Mogen sms-jes gewist worden door de Europese Commissie? Zijn tekstberichten tegenwoordig niet gewoon onderdeel van de besluitvorming. Ursula von der Leyen weigert haar sms-berichten die ze aan de topman van Pfizer, Albert Bourla, stuurde openbaar te maken. De inhoud ging over het vaccin contract. Het Duitse blad Der Spiegel wilde inzicht in het sms verkeer en dat wordt geweigerd. Sophie in’t Veld van D66 vindt dat te zot voor woorden. Lees het hele verhaal hier.

+++ Bij zijn eerste optreden als minister voor Klimaat en Energie maakte Rob Jetten duidelijk dat het kabinet niet blij is met het besluit van de Europese Commissie om aardgas als groene investering aan te merken. Hij zal de Commissie melden dat Nederland wil dat de fossiele brandstof geschrapt wordt uit de zogeheten taxonomie. Meer hier.

+++Er is veel belangstelling voor DiscoverEU, een programma dat jongeren uit heel Europa twee maal per jaar de kans biedt om gratis per trein of ander openbaar vervoersmiddel rond te reizen. In oktober hadden 38.000 Nederlandse jongeren zich aangemeld voor de treinpas. Lees hier het verhaal van een van de jongeren die op reis wil.

+++ En we zijn deze week met een liveblog begonnen. Op drukke nieuwsdagen regelmatige updates van Europees en Nederlands nieuws. Nieuws met een Europese bite. Lees hier en hier en hier de liveblogs van deze week terug.

Dat was het weer voor deze week. Volgende week zondag ben ik er weer. Tot dan en in de tussentijd ga naar de site voor het laatste nieuws.