Brussels Peil - De troonredes

Het is de zondag tussen twee troonredes in. Het is wachten wat het Nederlandse demissionaire kabinet gaat doen, maar er zal vast en zeker, net als in Europa, het een en ander gezegd worden over de hoge energieprijzen.

Verder is het wachten vooral op de Duitse verkiezingen. De jeugd steelt de show in Duitsland. De kinderreporters; ze brengen politici behoorlijk in het nauw.

En er komt een chipwet. Europa wil de productie opvoeren en een leidende rol spelen in de wereld, en daarom moeten er nieuwe regels komen. Vraag is wel of die moeten beschermen of stimuleren.

Blijf reageren en volg ons dagelijks via BrusselseNieuwe.

In heel Europa blijven de energieprijzen stijgen en krijgen met name de consumenten de rekening gepresenteerd. Wat is er aan de hand?

Het lijkt alsof alle plagen van Egypte bij elkaar komen. Laten we om te beginnen de Russen er uit pikken. Vanuit Amerika wordt al langer gewaarschuwd dat de afhankelijkheid van Rusland wel erg groot aan het worden is. Europa wil wel overschakelen op schone nieuwe energie, zoals wind en water, maar dat is nog lang niet voldoende om in de energiebehoefte van de lidstaten te voorzien; dus moet er met name Russisch gas worden geïmporteerd, maar daar zit de hand op de knop. Of dat bewust is of niet, er zijn tegengestelde verklaringen, feit is dat het gas niet zo in overvloed naar Europa komt. De import is de laatste jaren wel fors toegenomen en daarmee ook de afhankelijkheid van energie uit Rusland.

Import gas uit Rusland

Dat de strategische voorraden laag zijn, komt vooral door de strenge winter van 2021. Meestal wordt het gas aangevuld vanaf het voorjaar, maar veel handelaren hebben gewacht totdat de prijs, zoals gewoonlijk, zou gaan dalen, Het probleem is echter dat de prijzen niet daalden en landen nu gedwongen worden om tegen veel duurdere prijzen alsnog gas en olie te kopen.

En dan zijn er de klimaatmaatregelen waardoor de prijs ook stijgt. De piekende prijs voor gas en stroom is geen reden om meer tijd te nemen voor de overgang naar duurzame energie, vindt Eurocommissaris Frans Timmermans. Waren we daarmee juist maar eerder begonnen, zegt de klimaatman van de Europese Commissie in het Europees Parlement.

Een gewoon huishouden is per jaar al gauw honderden euro’s duurder uit. Dat is deels te wijten aan de hogere prijs die energiebedrijven moeten betalen voor de uitstoot van CO2, zegt Timmermans en dat is een klimaatmaatregel. Maar het is niet alleen de schuld van het klimaat, het komt volgens hem ook door de tekorten.

De Nederlandse Eurocommissaris heeft wel begrip voor mensen die vrezen door de kosten in de knel te komen. Het wordt de kunst om de lasten eerlijk te verdelen, stelt hij

De maatregel waar de meeste kritiek op komt, is het nieuwe systeem van emissiehandel (ETS) voor fossiele brandstoffen die gebruikt worden voor wegtransport en verwarming van gebouwen. Energieleveranciers zoals Shell zullen vanaf 2026 uitstootrechten moeten aankopen, die kosten worden doorberekend en zorgen voor prijsstijgingen die de consument moet betalen.

Om de pijn te verzachten wil de Europese Commissie dat er een sociaal fonds komt zodat de lasten gelijk verdeeld worden. Dat fonds moet wel door de lidstaten in het leven worden geroepen.

In het Europees Parlement houden politici van rechts tot links hun hart vast. Esther de Lange (CDA) heeft er een pakkende oneliner voor: “Je kan niet groen doen als je rood staat.” Bas Eickhout (GroenLinks) vindt dat je bedrijven geen gratis uitstootrechten kan geven en tegelijk de burgers de rekening laten betalen. Rob Roos (Ja21) gooit het over een andere boeg. “Laten we kernenergie gebruiken, CO2 neutraal en goedkoper.” In zijn fractie van de Europese Conservatieven zit ook de Poolse Anna Zalewska. Volgens haar zijn het vooral de burgers die moeten betalen voor de ambities van de EU.

Spannend wil het maar niet worden, hoewel de spanning er van af druipt; met drie partijen die nog kans maken om de Duitse verkiezingen te winnen. Heel Europa kijkt mee naar het land dat meer met zichzelf bezig lijkt dan met de rest van de Europese Unie.

Veertig procent van de kiezers weet het nog niet, maar ze krijgen elke dag nieuwe munitie om een keus te maken. Zo wordt nu ook de op kop liggende sociaaldemocraat Scholz beschuldigd van plagiaat, nadat al eerder de Groene kandidaat Baerbock het niet zo nauw had genomen met de bronvermelding.

Duitsland heeft nu ook kinderverslaggevers die politici het hemd van hun lijf vragen. Kijk hier naar Tino Chrupalla van de AfD die zegt dat er meer Duitse liederen gezongen moeten worden op school en gedichten geleerd, maar vervolgens op de vraag: ‘Wat is uw lievelingsgedicht?’ geen antwoord heeft.

Maar hij is niet de enige die het lastig heeft. Ook Armin Laschet de CDU-kandidaat vindt het lastig. Hij kreeg een vraag over Hans-Georg Maaßen een omstreden politicus uit zijn partij. Dat kon Laschet niet waarderen. “Hoezo vraag je iets over een man die je niet eens kent.” Wie het hele gesprek wil zien, klik op het filmpje hierboven.

En wie de smaak te pakken heeft, hier is het kinderinterview te zien met Scholz van de SPD.

De opkomst over twee weken kan wel eens hoog worden. 87 procent van de kiezers heeft aangegeven te gaan stemmen. Volgens Markus Söder, de man die net geen kandidaat voor de CDU/CSU werd, missen al die zwevende kiezers de gezelligheid die normaal bij een campagne hoort. “Dat is het fundamentele probleem van de politiek momenteel.”

Voor iedereen die wil weten hoe het gaat bij de verkiezingen, hoe de stemmen worden gewogen, welke partijen meedoen en meer feiten en feitjes. Klik hier.

Europa is veel te afhankelijk van een handjevol chipproducenten. De chips zitten overal in van mobiele telefoons, tot zelfdenkende koelkasten en auto’s, maar er is een tekort aan chips in de wereld. De Europese Commissie wil nu snel met een nieuwe wet komen.

De aankondiging van voorzitter Von der Leyen tijdens de Europese troonrede was niet helemaal nieuw. Dit voorjaar werden al nieuwe plannen aangekondigd. Binnen tien jaar moet de productiecapaciteit zijn verdubbeld. Maar Europa wil niet alleen aan de bal blijven, het wil ook voorkomen dat de lidstaten onderling elkaar beconcurreren.

Er gaat veel geld om in de chipsindustrie. Wereldwijd gaat het om een kleine 400 miljard euro. De Europese Unie wil daar ruim 150 miljard tegen over zetten. Geld dat afkomstig is uit het coronaherstelfonds (van 750 miljard).

Terwijl de voorzitter van de Europese Commissie landen oproept om te investeren komt de topman van Intel met gevulde zakken naar Europa. De CEO van Intel Pat Gelsinger bezocht de autobeurs in München met het nieuws dat hij de komende tien jaar tachtig miljard wil investeren en van plan is om minstens twee chipproductiefabrieken in de EU te openen. Waar de nieuwe fabrieken komen te staan wordt eind dit jaar bekend gemaakt. In juni heeft Gelsinger al met verschillende regeringen in Europa gesproken over het belang van de chipproductie, waaronder ook met Nederland.

Intel heeft voor de Europese fabrieken al een deal op de planning staan met het Nederlandse bedrijf ASML, dat de machines om chips te maken produceert. De nieuwe Intel-fabrieken in Europa zullen de eerste zijn die de EUV-machines van het Nederlandse bedrijf zullen gebruiken. Dat zijn de machines met ultraviolet licht, waar vorig jaar veel gedoe over was, omdat ASML de machines niet mocht exporteren.

Nee dat duurt nog even. Een nieuwe fabriek staat er niet zomaar en er zijn nog meer beren op de weg. Zo is er een plan van het Amerikaanse bedrijf Nvidia om de Britse maker van computerchips ARM Holdings over te nemen. Daar hebben ze toestemming voor gevraagd aan de Europese Commissie.

Maar de Europese Commissie twijfelt, want dan verdwijnt weer een stuk technologie naar de Verenigde Staten en dat terwijl de Europese Unie nu juist een wereldrol wil spelen. De Franse commissaris Thiery Breton zit op de lijn van verbieden, terwijl zijn collega Margrethe Vestager iets meer van de vrije concurrentie is. Op tafel ligt al een rapport van de Britse mededingingsautoriteit dat vrij kritisch is over de overname.

Meer over de Europese plannen die commissievoorzitter Von der Leyen uitsprak hier en hier de reacties onder de titel: Europa is een kabouter.

Dan is het nu tijd voor Marko Bos.

Vandaag, op de zondag tussen de State of the Union en Prinsjesdag, wil ik het met u hebben over schuld – vooralsnog zonder boete. De Nederlandse minister van Financiën kan komende dinsdag melden dat de overheidsschuld door de corona-crisis weliswaar fors is opgelopen, maar dat Nederland nog steeds blijft binnen de norm van 60 procent van het bbp (bruto binnenlands product). Veel andere ministers van financiën in Europa kunnen dat Wopke Hoekstra niet nazeggen. De overheidsschuldquote ligt in de eurozone gemiddeld al boven de 100 procent.

Dat heeft niet direct gevolgen. In maart 2020 is besloten, vanwege corona en de economische neergang, om de ontsnappingsclausule van het Stabiliteits- en Groeipact in te roepen. Deze geldt in ieder geval nog tot en met volgend jaar. En dank zij het onorthodoxe monetaire beleid van de Europese Centrale Bank en het Europese Stabiliteitsmechanisme (ESM) worden landen met een hoge schuldquote – zoals Griekenland – (nog) niet geconfronteerd met hoge rentetarieven en risicopremies bij het financieren van hun tekorten.

De corona-crisis heeft heel verschillend uitgewerkt op de schuldposities van EU-lidstaten, zo laat een recente ING-studie zien. Nederland staat aan de goede kant van de streep, met een stijging van de schuldquote met ruim 12 procent-punt. Dat is minder dan de 18 procent-punt stijging die de eurozone gemiddeld boekte.

Ja. Neem Griekenland – toch al koploper met een schuldquote van ruim 160 procent (cijfer 2019) – kwam er sindsdien nog eens 46 procent-punt bij. Dat komt meer door pech (vooral een sterke afhankelijkheid van toerisme) dan door corona-beleid.

Als een tuin kleiner wordt en de boom in die tuin blijft even groot dan neemt die boom in een kleinere tuin relatief meer ruimte in beslag. Dat is hier ook aan de hand. De omvang van de economie wordt kleiner, maar de schuld blijft hetzelfde, waardoor het lijkt als de schuld (de boom uit het voorbeeld) is gegroeid.

Ook Spanje en Italië zijn getroffen door een sterke economische krimp en laten een flinke stijging van de staatsschuldquote zien: van 96 naar 120 procent; respectievelijk van 137 naar 160 procent van het bbp. Dat maakt ook deze lidstaten kwetsbaar voor een mogelijke toekomstige rentestijging, en roept de vraag op hoe de begrotingsregels na 2022 weer kunnen worden hersteld.

Is een aanpassing van de begrotingsregels gewenst? Moeten er aparte afspraken worden gemaakt om bij de noodzakelijke ombuigingen (groene) investeringen te beschermen?

Dat soort vragen lag onlangs in Ljubljana op tafel, bij de informele bijeenkomst van de ministers van Financiën (Ecofin). Denktank Bruegel was daar uitgenodigd om een paper over een Green Fiscal Pact – voor investeringen in klimaatbeleid in tijden van bezuinigen – te presenteren. Daarover graag een volgende keer.

De kranten uit Slowakije.

Het land heeft goedkeuring van de EU gekregen voor hun plannen om de regio’s te steunen. Slovak News Agency schrijft er over. Vooral regio’s die te maken hebben met bevolkingskrimp krijgen geld voor nieuwe digitale en groene projecten.

HN online schrijft over het corruptieproces tegen voormalig aanklager Dušan Kováčik. Hij wordt beschuldigd van het aannemen van steekpenningen en grootschalige corruptie. Volgende week brengt trouwens een speciale commissie van het Europees Parlement onder leiding van Sophie in ‘t Veld een werkbezoek aan het land om te kijken hoe het met de bestrijding van corruptie gaat. Ook de onafhankelijkheid van de media en de toestand van de democratie komen aan de orde.

Verder brengt de commissie een bezoek aan de ouders van de drie jaar geleden vermoorde Ján Kuciak en Martina Kušnírová. Ujszo schrijft over de rechtszaak tegen de daders. De schutter werd destijds veroordeeld, maar de opdrachtgevers werden vrijgesproken. De ouders voeren momenteel een procedure om de opdrachtgevers alsnog te laten berechten, ook al omdat er nieuw bewijs in de zaak is opgedoken.

Veel aandacht voor Hongarije in SME. Hongarije moet lid blijven van de EU om zo toegang te blijven houden tot de interne markt. Premier Orbán wil pas als één van de laatste landen de EU verlaten. “Als je de balans opmaakt, krijgen we meer geld uit Brussel dan we betalen. Als je echter het bedrag er bij telt dat westerse bedrijven elk jaar in ons land verdienen, dan verdienen zij.” Hij voegde er nog aan toe dat het niet uitmaakt hoe het piept en kraakt, maar dat Hongarije in de Europese Unie blijft.

***** Eurocommissaris Magarathe Vestager zat tijdens de Staat van de Unie (de Europese troonrede) van Ursula von der Leyen te breien. “Dan kan ik me beter concentreren”, zei ze later. In interviews na afloop ging het vooral over de nieuwe handelsgesprekken die de EU voert met de Amerikanen in Pittsburgh. Alle lidstaten willen wel aan tafel zitten en geven de Europese Commissie weinig ruimte. Belangrijkste overeenkomst tussen de EU en de Verenigde Staten is de afkeer van China, maar dat is volgens Vestager niet genoeg. “Ik heb nog nooit gehoord van een geval waarin mensen trouwen omdat ze het erover eens zijn dat ze een neef niet mogen.” Lees meer hier.

***** Moet Bulgarije beter z'n best doen van Brussel. De kolencentrales moeten sneller dicht, anders wordt het herstelplan, met het bijbehorende geld niet goedgekeurd. Bulgarije is sterk afhankelijk van steenkool. Bijna veertig procent van de elektriciteit komt uit steenkool, kernenergie zorgt voor 36 procent en 23% uit hernieuwbare energiebronnen. De politiek in Bulgarije vindt het moeilijk om een besluit te nemen, want bijna 100.000 mensen werken in de kolenindustrie. Meer hier.

***** Frans Timmermans behoort tot de 100 invloedrijkste mensen in de wereld. Althans volgens de redactie van Time Magazine. De vicevoorzitter van de Europese Commissie, staat in de categorie ‘Pionieers’ met onder andere Billie Eilish. Hij staat op de lijst omdat de langetermijnwinst van de Green Deal volgens het blad duidelijk en overtuigend is. “Hoewel de uitvoering op korte termijn veel uitdagender is, zet Timmermans zich in voor rechtvaardigheid in de transitie. Hij wandelt waar weinigen zich hebben gewaagd, maar waar alle naties moeten volgen”, aldus Time Magazine. Meer hier.

*****Het pact van vrije steden wordt steeds groter. In 2019 werd het gelanceerd door de burgemeesters van Bratislava, Boedapest, Praag en Warschau om het populisme een halt toe te roepen en de democratie te beschermen. Op een top in Boedapest deden twintig steden mee aan een bijeenkomst, waaronder Amsterdam, Barcelona, Londen en Parijs, maar ook Los Angeles was aanwezig. Lees meer hier.

**** En kijk hier onder naar de reportage die Saskia Dekkers maakte in Polen over het inhouden van subsidie door de Europese Commissie, vanwege het schenden van de rechten van lhbti mensen.

Elke dag is er vers nieuws over Nederland en Europa te lezen via onze site Brusselsenieuwe. Maar misschien heeft u niet alles gelezen. Daarom hier een kleine selectie.

Om te beginnen het verhaal over de dierproeven. Het Europees Parlement wil alternatieven. Een ruime meerderheid sprak die wens uit. Lees hier.

De regels voor de blauwe kaart worden verruimd, waardoor het makkelijker wordt om kennismigranten (de knappe koppen) naar de Europese Unie te halen. Maar in Nederland wordt er nauwelijks gebruik van gemaakt vond Bijou van der Borst uit. Lees haar hele verhaal hier.

Het kwekersrecht blijft behouden. Ook daar is een grote meerderheid voor. Lees waarom het zo belangrijk is hier.

En de binnenvaart moet schoner. Een reportage over een schipper die niet zit te wachten op nieuwe subsidies en zelf aan de slag is gegaan. Hier te lezen.

En de rechter sprak zich uit over de rechten van überchauffeurs terwijl het Europees Parlement een rapport over misstanden bij de zogenoemde platformwerkers besprak. Een van de politici maakte een juichdansje in de trein toen ze de uitspraak hoorde. Lees de inhoudelijke reactie hier, van de rest is geen beeld.

Dat is het voor deze week. Meer dus elke dag op Brusselse Nieuwe. Tot volgende week.