De bokswedstrijden gaan beginnen. De Hongaarse premier is van plan om er flink op los te meppen. De handschoenen zijn alvast uitgegaan, meldt hij. De eerste die langs komt is de Franse president Macron en die moet ook de normale handschoenen uit en bokshandschoenen aan, want hij wordt niet alleen voorzitter van de Europese Unie, maar moet ook nog een verkiezingscampagne voeren.

Maar ja wat is nieuw? Dertig jaar geleden bij de totstandkoming van het verdrag van Maastricht was het ook al hard tegen hard. Wat is er van de hoop die er destijds was terecht gekomen. Een analyse over de interne markt.

Blijf ons volgen. Voor dagelijks nieuws en op twitter.

De Fransen willen er wat van maken. Vanaf 1 januari zijn ze voorzitter van de Europese Unie en de lijst met voornemens is, zoals dat hoort op 1 januari, groot. En dat er in april verkiezingen zijn hoort bij een democratie. President Macron zegt er niet over gepeinsd te hebben het voorzitterschap een half jaar uit te stellen en een ander land de eer te gunnen, zodat zijn land zich volop met de verkiezingen kon bezig houden.

Maar de tijd dringt, volgens Macron. Europa wankelt van de ene crisis naar de andere; corona, klimaat, digitale problemen, een toename van het aantal migranten aan steeds meer grenzen, gezaag aan de poten van de democratie. En antwoorden moeten niet wachten totdat de verkiezingen in Frankrijk zijn geweest. Macron wil snel zaken oplossen.

Het programma heet Bouwen aan een Europees Groeimodel. “Europa is een soevereine macht in de wereld, meesteres in haar lot en vrij in haar keuzes”, dat is volgens Macron de kern. Maar concreet:

Er komt een speciale top in Parijs (10 en 11 maart) met als doel Europa klaar voor de toekomst te maken. De digitale, groene (klimaat) omslag zal daarbij centraal staan. En dan hebben we nog de nieuwe begrotingsregels die Macron wil. Er is een hele discussie gaande over hoe die regels er uit moeten zien, maar de Franse president weet al wat hij wil.

Als variatie op het sterft gij oude vormen en gedachten, vertelde hij dat we afscheid moeten nemen van oude taboes en fetisjen. En dus wil Macron:

En verder wil Macron het vrij reizen tussen de lidstaten nieuw leven inblazen. Nu wordt het misbruikt, zodat veel vluchtelingen moeiteloos kunnen doorreizen van het ene naar het andere land. Opvallend is dat hij het niet had over het verplicht opnemen van migranten door alle landen (iets waar landen als Hongarije, Slowakije en Polen sterk tegen gekant zijn). Maar een nieuw Schengen, waarbij hij denkt aan een eurogroep voor Schengen landen. Dus ministers (van de Schengenlanden) die regelmatig vergaderen over de migratieproblemen. Die nieuwe werkgroep moet dan ook Frontex (de organisatie die de buitengrenzen in de gaten moet houden) aansturen.

Nee. Het speelveld ziet er anders uit dan een aantal weken geleden. Uit het niets is daar Valérie Pécresse die de voorverkiezingen bij haar eigen partij Les Républicains won. Ze voert campagne onder de titel: rechts is terug. Ze noemt zichzelf een kruising tussen Merkel en Thatcher. La dame du faire, zoals ze zich zelf noemt (daadkracht -faire en ijzer -fer).

De vraag is of ze de rechtervleugel van haar partij kan verenigingen, die hadden namelijk liever Eric Ciotti als kandidaat gezien, die vooral op migratiegebied strenger is (stop op gezinshereniging) of dat die stemmen richting Eric Zemmour (onafhankelijk) gaan die ook in de rechtse vijver vist.

En dan hebben we ook nog Marine Le Pen, waarbij de grote vraag is wie in april de tweede rond haalt van de presidentverkiezingen. Zemmour, Le Pen en Pécresse liggen dicht bij elkaar; Macron heeft vooralsnog een kleine voorsprong op het trio. Hij heeft de meeste kansen om opnieuw president te worden als Le Pen de tweede ronde haalt en met Pécresse als tegenstander wordt het heel lastig voor hem, maar het zijn natuurlijk maar peilingen.

Wie meer wil lezen over Pécresse (onder andere haar tijd in een communistisch jeugdkamp) moet dit verhaal lezen. Dit is ook een goed profiel

Maar voordat Frankrijk voorzitter wordt, is er eind deze week eerst nog een Europese top. En in de week voor zo'n top wordt er wat afgereisd. Zo gaat Macron naar Boedapest waar hij de Visegrad leiders (Polen, Hongarije, Tsjechië, Slowakije) zal ontmoeten.

De Hongaarse premier Viktor Orbán is op oorlogspad. Hij is boos op Duitsland en vooral de nieuwe regering, die een ander beschavingsroute heeft gekozen. Hij heeft het in een persoonlijke brief aan het Hongaarse volk over de verduitsing van de Europese Unie; waarbij iedereen de immigratiegedachten, federalistische en gender afwijkende mening van de nieuwe regering moet slikken. Orban wil een ander geluid laten horen en de nieuwe bondskanselier stoppen.

Wat die woorden te betekenen hebben kunnen we tijdens de top zien. Eerst is er woensdag nog een ontmoeting tussen de EU-leiders en de landen van het Oostelijk Partnerschap.

Wit-Rusland zal overigens niet aanwezig zijn, maar het gaat wel over het land. Hoe moet de EU omgaan met de oplopende spanningen? Wat gaat er gebeuren als Rusland militair actief wordt in Oekraïne?

In ieder geval worden er sancties tegen Rusland voorbereid, zo laat iedereen in Brussel weten.

Sancties klinken als een harde straf, maar zijn lang niet altijd waterdicht, zo moest minister Ben Knapen deze week in de Tweede Kamer toegeven. “Ik sprak onlangs met Svetlana Tichanovskaja, de oppositieleider van Wit-Rusland, die in Litouwen woont. Zij zei: volgens ons komen er gewoon meer goederen binnen in plaats van minder. Dat is tamelijk irritant om te horen, omdat je denkt: waarover maken we ons druk, met allerlei sanctiepakketten? Je denkt: dat zal toch niet waar zijn?”

Er is nog steeds een levendige handel gaande, ondanks de sancties. In ieder geval kloppen de cijfers die de Nederlandse douane aanlevert niet. Er wordt veel meer geëxporteerd dan uit de officiële cijfers blijkt.

En dan zijn er ook nog bedrijven die vlak voordat de sancties zijn ingegaan nieuwe langlopende contracten hebben afgesloten. De regel bij de sancties is dat ze niet gelden voor lopende contracten. Amerika bekijkt nu of dat niet anders kan en ook Nederland wil dat veranderen.

Eigenlijk alle grote problemen, hoewel de officiële agenda pas later wordt verstuurd, maar het zal zeker gaan over de energieprijzen, de Covid-situatie, maar ook de betrekkingen met China; de leiders zullen Litouwen een hart onder de riem steken. Het land heeft een grote diplomatieke ruzie met China omdat het een ambassade van Taiwan op haar grondgebied heeft geopend. Als gevolg daarvan kan Litouwen geen goederen meer naar China exporteren.

De meningen verschillen ook over kernenergie. Moet het op een lijst van groene energie komen, zodat het voor banken makkelijker wordt om leningen voor nieuwe kernenergieprojecten te verstrekken. Frankrijk is voor, maar de nieuwe Duitse regering voelt er niet veel voor. Frans Timmermans wil de kool en de geit sparen en landen die kernenergie gebruiken helpen.

Er wordt druk nagedacht over een soort tussenoplossing, waarbij kernenergie niet op de lijst komt, maar toch een beetje groen wordt verklaard, zodat banken zich niet bezwaard hoeven te voelen als ze geld voor een project lenen. Hoe dat er precies gaat uitzien wil de Europese Commissie op 22 december onthullen, nadat de regeringsleiders hun mening hebben gegeven.

Voor die andere kwestie; de rechtsstaat, hebben de leiders ook een konijn uit de hoge hoed nodig. Macron hoopt met name Polen en Hongarije te overtuigen niet de kont tegen de krib te gooien.

Het gaat om veel geld; 4,5 miljard voor Polen en bijna één miljard voor Hongarije. Maar dan dient Polen wel de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht te erkennen en Hongarije moet veel meer dan aan het bestrijden van de corruptie. Als de leiders al bereid zijn om concessies te doen zal dat niet zonder slag of stoot gaan.

Even terug in de tijd. Een van de laatst levende onderhandelaars die betrokken was bij het verdrag van Maastricht, de Portugese premier Cavaco Silva is geïnterviewd door Maurice de Heus van L1. Een mooi kijkje achter de schermen van hoe het toeging bij het verdrag dat nog steeds actueel is. (druk op de video).

Er is in Maastricht een tentoonstelling en er komt binnenkort zelfs een kinderversie van het verdrag uit. Kijk hier naar een discussie over het verdrag met onder andere Mathieu Segers.

Dertig jaar geleden werd in Maastricht besloten tot instelling van de EMU, de Economische en Monetaire Unie. Met de muntunie hebben we sindsdien flink wat te stellen gehad. Maar hoe staat het met de economische poot van de EMU – in het bijzonder de interne markt? 

Die interne markt, dat is toch de hoeksteen van de Europese integratie? Die zou toch al eind 1992 zijn voltooid? En daar ontleent Nederland toch zo’n tien procent van zijn welvaart aan? Driewerf ja, maar dat betekent niet dat de interne markt voor altijd klaar is. 

Juist omdat de interne markt door velen als vanzelfsprekend wordt ervaren vraagt de European Round Table of Industrialists (ERT) aandacht voor onderhoud, handhaving, vernieuwing en verdieping ervan. De ERT bepleit meer in het bijzonder de totstandkoming van een milieu-unie, van een energie-unie, van een interne digitale markt, en de voltooiing van een kapitaalmarktunie. Deze zijn belangrijk om de Europese economie te verduurzamen. En de ERT signaleert dat vooral de interne markt voor diensten nog flinke gaten vertoont. 

De publicatie is voorzien van verhalen van 30 topmannen (CEO’s). Zij vertellen welke praktische belemmeringen hun bedrijf tegenkomt bij het opereren op de interne markt, of het nu gaat om potten verf, om hernieuwbare energie of om 5G-communicatie. Versterking van grensoverschrijdende infrastructuur, harmonisatie van regels bijvoorbeeld met betrekking tot etikettering, standaardisatie en wederzijdse erkenning zijn vaak terugkerende trefwoorden.

Het belang van voldoende capaciteit van grensoverschrijdende netwerken laat zich in deze tijden van spanningen op energiemarkten illustreren aan de hand van de prijsvorming van elektriciteit. Het kaartje geeft de prijzen voor elektriciteit, op 8 december op de spotmarkt (voor levering op korte termijn) weer. 

Eerste observatie: deze spotmarkt is een Noordwest-Europees fenomeen. Zuid-, Midden- en Oost-Europa zijn niet aangesloten (met uitzondering van Polen en de Baltische staten). Dat zegt iets over de capaciteit van de verbindingen. Zo is bekend dat er nauwelijks uitwisseling van elektriciteit mogelijk is tussen Frankrijk en het Iberisch schiereiland.

Tweede constatering: ook binnen de Noordwest-Europese spotmarkt kunnen de prijzen nog flink uiteenlopen, zelfs tussen buurlanden. Zie de verschillen tussen Noord-Zweden en Finland. Kennelijk moet daar nog aan de onderlinge verbinding gesleuteld worden.

Derde vaststelling: kernenergie is geen panacee (wondermiddel). In Frankrijk draaien de meeste elektriciteitscentrales op kernenergie. De stroomprijs op de spotmarkt ligt er nu wel duidelijk hoger dan in Duitsland of in Nederland.

Kortom: ook op het vlak van de energie-unie heeft Europa nog een wereld te winnen.

***** Een liefdevol afscheidsfilmpje van Macron voor Merkel. Ze is nu echt weg, maar dit filmpje is nog mooi om een keer te zien.

***** Gaat de ruzie tussen het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk verder over de vis. De Britten lijken toe te geven, maar er zit altijd een adder onder het gras. Goed iedereen die ooit in Britse wateren in de buurt van de Jersey viste krijgt een vergunning. Probleem uit de wereld zou je zeggen. Nou, je moet wel aan de hand van satellietgegevens (GPS) kunnen aantonen dat je ook daadwerkelijk je netten daar hebt uitgegooid. En dat is nou net het probleem. Het zijn vooral kleine Franse bootjes, die zonder GPS varen. Meer hier.

***** Wordt Kroatië lid van de Schengenzone. Dus geen extra controles meer voor toeristen en andere reizigers naar het land. Ze voldoen aan alle voorwaarden zo hebben de ministers van Binnenlandse Zaken deze week besloten. Meer hier.

***** Even voor het gevoel. Euronews heeft de beste kerstplekken op een rij gezet. Waar je moet zijn. Klik hier van Lapland tot Polen en andere windstreken.

***** Een Bulgaarse voetbalscheidsrechter is aangehouden. Hij wordt verdacht van het witwassen van ruim 26 miljoen euro. Hij zou gesjoemeld hebben bij de aanleg van de langste snelweg in het land. Zijn broer werkte bij een van de grootste Bulgaarse bouwbedrijven. Het geld zou via een staatsbedijf, via lege vennootschappen zijn doorgesluisd; waarbij de scheidsrechter, die ook een baan als belastingambtenaar had, een grote rol speelde. Meer details hier.

Elke dag is er vers nieuws over Nederland en Europa te lezen via onze site Brusselsenieuwe. Maar misschien heeft u niet alles gelezen. Daarom hier een kleine selectie.

+++ Het gaat niet altijd goed met het invoeren van Europese richtlijnen in Nederland. Zo krijgt minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken een Europese richtlijn die het gebruik van duurzame energie in Nederland moet opschroeven niet op tijd door het parlement. Uitgerekend regeringspartij VVD ligt dwars over een verplichting die het kabinet aan huizenbezitters wil opleggen om bij een grote renovatie ook te investeren in duurzame energie zoals warmtepompen of zonnepanelen.

De VVD wil bij monde van Kamerlid Daniël Koerhuis dat huizenbezitters juist financieel geprikkeld worden om duurzaam te renoveren. Maar minister Ollongren beroept zich met haar keuze voor een verplichting op het beruchte argument: het moet van Brussel. Lees het hele verhaal hier.

+++ Er komen nieuwe BTW-tarieven. De ministers van Financiën hebben overeenstemming bereikt over eerlijke tarieven. Veel landen gingen namelijk wel erg creatief om met vrijstellingen. Meer is hier te lezen.

+++ Teleurstelling bij de gemeenten. De Europese Commissie had nog zo beloofd dat de gemeenten en provincies mochten meepraten bij de plannen van het coronaherstelfonds. Maar uiteindelijk bepalen in alle landen de nationale regeringen wie waar geld aan uitgeeft.

Tot grote teleurstelling van Rob Jonkman, wethouder in de gemeente Opsterland (Friesland). Hij schreef er een rapport over voor het Europees Comité van de Regio’s (CvdR). Zijn kernpunt is: doe het samen met de regio’s. In vrijwel alle landen zijn het plannen van bovenaf en dat is dodelijk. Hier het hele verhaal.

+++ Een bijzonderheid. De Nederlandse overheid wordt aangeklaagd bij de Europese Commissie door Nederlandse burgers. Het zijn bezorgde burgers die zich zorgen maken om het natuurgebied Meijendel . Omdat de Nederlandse overheid niet reageerde op hun klachten zijn ze nu naar Brussel gestapt. Meer hier.

+++ Heeft het Europese alternatief voor de zijderoute enige kans van slagen? En is dat in het belang van Nederland? Tot 2027 wil de Europese Commissie zestig miljard euro per jaar aan krediet mobiliseren. Dat geld komt uit de EU-begroting (18 miljard), van de lidstaten, van Europese instellingen zoals de Europese Investeringsbank en het Europees Fonds voor Duurzame Ontwikkeling en -onzekere factor- de private sector. Lees het hele verhaal hier.

+++ Het is de meest geheime achterkamer der achterkamertjes. Het gaat over de zogeheten ‘gedragscodegroep’ (onderdeel van de eurogroep van ministers van Financiën). En dat blijft voorlopig ook nog wel even zo. “Er zijn genoeg landen die geen pottenkijkers in de keuken willen hebben”, vertelt een Brusselse ambtenaar. Het Nederlandse kabinet heeft al meerdere keren aan de Tweede Kamer beloofd om meer openheid van zaken te geven, maar staat daar redelijk alleen in. Ook deze week lukte het niet om de gordijnen iets meer open te trekken. Hier het hele verhaal.

+++ Dat was het weer voor deze week. Onze cadeau tip is simpel. Koop het boek Het Brusselse Moeras. Leuk om te geven of te krijgen. Bestel hier. En lees alvast een paar recensies. Deze of de aanbeveling van het gerenommeerde boekenprogramma Brommer op Zee.

Tot volgende week.